TÌNH YÊU TRÁCH NHIỆM

Khi yêu ai, ta muốn mang lấy gánh nặng của đời họ, không chỉ gánh nặng của đời họ mà cả gánh nặng của những người họ thương. Tình yêu mãnh liệt dắt ta đi xa và liều lĩnh đến ước muốn mang lấy gánh nặng của người mình yêu và hy sinh cho họ. Dáng dấp gánh gồng ấy là dáng dấp của tình yêu có trách nhiệm. Nghe có gánh gồng, trách nhiệm ta mường tượng tình yêu rất vất vả, cực nhọc. Danh từ trách nhiệm diễn tả bổn phận phải chu toàn, những đóng góp phải có, những giới hạn không thể vượt qua. Tình yêu ấy từ nay không còn nhẹ nhàng, bay bướm; nhưng bị đặt chung vào chính đời của đối tượng mình yêu.

Yêu ai, là mong ước sự tốt, điều lành và tìm cách thực hiện những điều tốt lành đó cho người mình yêu. Nên yêu một người mà không ray rứt khi người ấy khổ, không xao xuyến khi người ấy bị thiệt thòi, không đau long khi người ấy gặp khó khăn thì quả không yêu chút nào; có chăng chỉ là chút tình bông đùa, hời hợt. Tình yêu thật đòi một bổn phận thật trên nhau, một trách nhiệm biết trăn trở và dấn thân cho nhau.

Thực ra, đây chỉ là phần khai triển căn tính của tình yêu, bởi trong căn tính này, trách nhiệm đã có mặt. Trách nhiệm ấy được biểu lộ khi mong ước, tìm kiếm hạnh phúc cho người mình yêu. Trách nhiệm ấy hình thành khi ló dạng thiện chí xây dựng cho người mình yêu. Có yêu thực mới nghĩ đến xây dựng; cũng như hai người có thực tình muốn lấy nhau, có nuôi hy vọng ăn đời ở kiếp với nhau mới tính toán chuyện mua đất, xây nhà.

Trong đời sống tình yêu, trách nhiệm luôn quanh quẩn để nhắc nhở những người yêu nhau về bổn phận tình yêu phải có với nhau. Bổn phận của họ không chỉ cho nhau, nhưng còn trải dài trên những hoa trái đến từ tình yêu của họ.

Nhiều vấn nạn đã xoay quanh vấn đề trách nhiệm trong chuyện tình lứa đôi và bao lâu chưa nhận ra khuôn mặt trách nhiệm trong chuyện tình thì đừng vội dấn thân, đừng liều trao thân, đừng dại hiến thân. Anh chàng trách nhiệm mà vắng mặt thì tình yêu không thể bền vững và sớm muộn gì lâu đài tình ái cũng sụp đổ tan tành.

Nhưng có phải mọi người đều có khả năng trách nhiệm và cùng mức độ trách nhiệm như nhau?

Có những người không chịu trách nhiệm trên hành vi của mình vì thiếu khả năng lựa chọn: họ có thể làm mà không biết đã làm gì và tại sao làm? Trách nhiệm của họ hoặc không có hoặc được giảm khinh; thí dụ như người mất trí, những người bị ép buộc, bị thôi miên, áp đảo tinh thần.

Có những người quá non nớt trong tuổi tác, yếu đuối ở tinh thần, bất lực trên thân xác; vì không đủ khả năng cần thiết để chọn lựa, nên trách nhiệm của những người này cũng không được đặt ra.

Có những người không thiếu điều kiện thể lý, tâm lý nhưng lại trốn trách nhiệm, không muốn mang trách nhiệm và từ chối trách nhiệm của họ trên hành vi của mình. Họ là những người không quen đứng một mình, cũng không quen ở với người khác vì ở đâu và lúc nào, họ cũng đều rửa tay, phủi tay, vô trách nhiệm. Sống với người khác với họ chỉ là sống với để lợi dụng. Họ không được giáo dục trong tình yêu, không tập sống một đời yêu thương đúng nghĩa, nên thiếu hẳn ý thức hy sinh, chia sẻ, tương trợ, trách nhiệm. Yêu lầm những người này, trao thân trong tay những người này là một đại họa không thể cứu vãn.

Không kể nhiều người khác đã được Ngài thương, Đức Kitô đã yêu các môn đệ thân cận của Ngài bằng một tình yêu trách nhiệm. Ngài không bỏ các ông bao giờ nhưng luôn gần gũi, lo lắng, chăm sóc các ông. Ngài không bao giờ đẩy các ông vào nguy hiểm, nhưng luôn đề phòng, tránh né cho các ông mọi cạm bẫy. Trong những ngày cuối đời Ngài ân cần căn dặn các ông từng chút: nào là hãy yêu thương nhau, hãy hiền hậu như bồ câu nhưng khôn ngoan như rắn, hãy kiên nhẫn đợi chờ Thánh Thần đến an ủi và nhất là đừng sợ, đừng hốt hoảng, hãy quân quầy bên Maria, mẹ Ngài. Ngay trong phút nguy kịch, bị bắt, Ngài vẫn lo cho các ông, không để các ông bị vạ lây, oan uổng. Ngài sống một tình yêu có trách nhiệm nên chu đáo, tế nhị lo cho hết những người Ngài yêu. Có ai sắp tắt thở trên thập giá còn cố gượng trăn trối mẹ mình cho môn đệ và phó thác môn đệ trong yêu thương của mẹ mình? Tình yêu ấy thực vì đã đi đến cùng luận lý của nó: hy sinh hết cho người mình yêu. Khi đã dám hy sinh cho nhau rồi thì trách nhiệm chỉ còn là một khái niệm mờ nhạt.

Đã có bao cuộc tình, ở đó tôi có mặt như khách qua đường, dửng dưng vô trách nhiệm, và trên biết bao chặng đường, tôi đã ngoảnh mặt thản nhiên bước đi khi anh em cầu cứu? Hình ảnh người anh em, mà Đức Kitô kể trong Tin Mừng bị thương nằm vất vưởng bên đường; nhiều người đi qua nhưng không ai cho anh hơi ấm tình người đã cho tôi nhận ra mình chẳng hơn gì những người này, những người đã thản nhiên bước đi với lương tâm vô cảm, vô tình, vô trách nhiệm khi từ chối chia sẻ nỗi khổ của anh em.