“Tấc đất, tấc vàng ; người sinh sôi, đất không
nở ; muốn giầu nhanh thì kinh doanh nhà đất”. Đó là những câu nói quen thuộc ở
Việt Nam, không chỉ trong cơn sốt nhà đất, mà hầu như ngày nào cũng được nghe.
Nghe riết rồi qúy đất, thèm nhà ; nghe hoài rồi nghiền nhà, “ngáo” đất lúc nào
không hay. Nghiền đến độ bất chấp đạo đức, danh dự, miễn sao có đất. “Ngáo đất”
như “ngáo đá” đến mức không còn biết ân
sâu nghiã nặng, tình ruột rà mẹ cha, anh em, miễn sao có thêm được tấc nhà.
Người ta cần đất để sống. Đất là điều
kiện quan trọng, không thể thiếu để khai
sinh một quốc gia. Vợ chồng mới cưới cũng phải nghĩ đến đất để xây dựng tổ ấm,
sinh sống, tồn tại. Có đất mới có nhà, vì đất cưu mang nhà, nên đất với nhà như
thuyền với nước. Nước lên thì thuyền lên : nhà lên giá thì đất được mùa ; đất
sôi giá, thì nhà theo đất xả ga.
Cuộc đời mỗi người thường bắt đầu từ
nhà bảo sanh, rồi nhà cha mẹ, nhà trường, nhà thờ, nhà vợ, nhà chồng, nhà
thương, nhà dưỡng lão. Ai đi tu thì có nhà dòng, nhà chùa thay nhà chồng, nhà vợ,
nhưng ít ai thoát khỏi nhà quàn, nhà
xác, nhà tang lễ, ở cuối đường đời, trừ những người chết tan xác vì tai nạn máy
bay, hoặc mất xác vì chiến tranh, bom đạn.
Dù biết rõ cuối đường đời, giầu
nghèo, sang hèn, ai cũng chỉ còn lại một chút đất để chôn, để gửi gắm tấm thân
chờ phân hủy thành đất, nhưng không mấy người đứng vững trước cám dỗ của nhà đất.
Xã hội Việt Nam hôm nay, dù có che đậy, giấu diếm thế nào đi nữa, cũng không thể
chối cãi một hiện trạng đáng buồn trong chuyện nhà đất. Buồn vì nhiều người bị
chiếm đất, chiếm nhà, nên không nhà ở, không đất sống. Buồn vì nhiều gia đình
tan nát, do những tấc đất phân chia không đều. Buồn vì huynh đệ tương tàn do
tranh giành từng ô vuông đất, từng phân ly nền nhà có khi chỉ lớn bằng bàn tay.
Buồn vì láng giềng tuyệt giao, bạn bè xa nhau biền biệt chỉ vì tham mà thất
tín, thất trung, lừa đảo, tiếm đoạt nhà đất của nhau. Và buồn nhất là không ai
còn dám tin ai trong chuyện nhà đất, bởi nhờ đứng tên là mất luôn tên đất, tên
nhà ; nhờ trông đất, giữ nhà là mất ngay quyền trở lại trong nhà, trên đất. Một
xã hội say đất, say nhà đã biến con người của xã hội ấy thành những kẻ không
còn nhận ra một giá trị nào cao hơn, đáng giá hơn nhà đất. Nhà đất trở thành ước
mơ, hoài bão, lý tưởng, nên chẳng lạ gì, xã hội chúng ta sống hôm nay không còn
tìm được nhiều tâm hồn cao thuợng, vì một số không nhỏ chỉ còn biết vô cảm cúi
gằm mặt tìm đất.
Sáng nay đi đám tang, tôi chợt miên
man nghĩ ngày mình chết và không biết ngày ấy, ai sẽ tổ chức tang lễ cho mình,
người sống sẽ chôn mình dưới đất hay sẽ thiêu trong lò? Miên man thế thôi, chứ
thực ra, tôi không quan tâm gì đến hậu sự của mình, vì chết rồi, ai muốn làm gì
thì làm, ngay cả những người thân quen, nếu không ai chịu gánh vác chuyện chôn
cất, thì cũng sẽ có người không thân quen làm phúc đem chôn, chỉ vì để lâu thối
rữa, sẽ mất vệ sinh chung. Nhưng điều tôi suy nghĩ nhiều hơn cả, chính là thái
độ của tôi hôm nay đối với nhà đất. Nếu đất sẽ là thân xác tôi sau khi đã phân
hủy ; và chỉ cần một ô nhỏ hình chữ nhật làm nhà đặt quan tài, thì việc gì bây
giờ tôi phải háo đất, ngáo nhà, nghiền nhà đất, đói khát nhà đất đến độ điên cuồng
sát phạt người khác, hoặc “lao tâm lao lực” tranh giành, đấu đá vì vài gang đất,
vì vài phân nền nhà. Tôi cũng nghĩ, nếu ngày mai khi già nua, đau yếu, thì dù đất
có lớn, nhà có to bao nhiêu, tôi cũng nằm yên một chỗ, và chỗ ấy sẽ rất nhỏ, bởi
đất càng to tôi càng tủi, bởi không lết đi được xa ; nhà càng lớn tôi càng buồn,
vì không còn sức vẫy vùng, lên xuống.
Cũng sáng nay, khi ném nắm đất xuống mộ phần, tôi chợt nhớ mấy câu thơ của
nhà thơ Như Nhiên :
“Đại gia bất động sản,
Chết nằm dưới cỏ xanh,
Mới biết mình của Đất,
Đất không phải của
mình”
Rồi bùi ngùi nhớ anh, người bạn có
tâm hồn đơn sơ, hiền lành, và nếp sống giản dị, nghèo khó. Bỗng lòng tôi rộn
ràng niềm an ủi, khi nhớ Lời Đức Giêsu trong Bài Giảng Trên Núi : “Phúc cho ai
có tâm hồn nghèo khó, vì Nước Trời là của họ. Phúc cho ai hiền lành, vì họ sẽ
được Đất hứa là phần gia nghiệp” (Mt 5,3-4).
Vâng, như người bạn qúa cố, tôi và
bạn, chúng ta sẽ được Nuớc Trời làm Nhà,
và Đất Hứa làm gia nghiệp, nếu chúng
ta không bị điên vì say mê nhà đất, điên vì “nghiền, ngáo” nhà đất đến nỗi quên
cả đức Công Bình phải giữ và đức Yêu Thương phải thực hiện.
Jorathe Nắng Tím
