I . YẾU ĐUỐI CỦA CON NGƯỜI

Trước khi Ađam, Evà phạm tội bất tuân phục Thiên Chúa, con người không yếu đuối, vì được Thiên Chúa ở cùng, và ngày ngày được cùng Ngài dạo chơi trong vườn hạnh phúc. Nhưng khi ăn trái cấm, tội lỗi tràn ngập tâm hồn ông bà nguyên tổ, và ông bà nhận ra mình trần truồng : Nghe tiếng Thiên Chúa đi dạo trong vườn lúc gió thổi trong ngày, Ađam và vợ trốn vào giữa cây cối trong vườn để khỏi giáp mặt Thiên Chúa. Thiên Chúa gọi Ađam và hỏi : "Ngươi ở đâu"? Ađam thưa : "Con nghe thấy tiếng Ngài trong vườn, con sợ hãi vì con trần truồng , nên con lẩn trốn". Thiên Chúa lại hỏi Ađam : "Ai đã cho ngươi biết là ngươi trần truồng ?  Có phải ngươi đã ăn trái cây mà Ta cấm ngưoi ăn không"? (St 3, 8-11).

Lẩn trốn vì sợ hãi, sợ hãi vì trần truồng, đó là hình ảnh yếu đuối của ông bà nguyên tổ sau khi phạm tội. Tội lỗi đã làm ông bà không còn gì, tội lỗi đã tước đoạt tất cả những gì ông bà đã lãnh nhận từ Thiên Chúa. Không còn gì bảo đảm nên đuối, không còn ai để bám víu, nương tựa nên yếu. Ông bà yếu đuối vì mất Thiên Chúa, mất quyền làm con, mất gia nghiệp, mất đất sống, bằng chứng là "Thiên Chúa đuổi ông bà ra khỏi vườn địa đàng" (St 3,23)

Ông bà sợ hãi vì yếu đuối, ông bà lẩn trốn cũng vì yếu đuối, và trần truồng là biểu tượng của mất mát, tiêu tan. Trần truồng cũng là hình ảnh của yếu đuối tận cùng, yếu đuối tang thương. Ông bà rất yếu đuối trước Rắn Độc. Chính Rắn Độc đã lấy hết sức mạnh của ông bà khi rủ rê bất tuân lệnh Chúa. Chính tội phản phúc đã làm ông bà  yếu đuối khi  tương quan ân tình với Thiên Chúa  bị cắt đứt. Nói đúng hơn, tội lỗi đã rút hết sinh lực siêu nhiên, tức ơn sủng của ông bà, để yếu đuối từ nay gắn liền thân phận người.  

Kể từ sau giây phút phạm tội, ông bà trở nên yếu đuối với chính mình : điều tốt lành muốn làm nhưng lại không làm; sự dữ, xấu xa không muốn làm lại làm. Đó là yếu đuối tự bản thân, mâu thuẫn nội tại tạo nên căng thẳng triền miên ở con người.

Bên cạnh yếu đuối  nội tại, con người yếu đuối trong tương quan với người khác. Tính tham lam, ích kỷ, ganh ghét, tỵ hiềm biến con người thành những tạo vật yếu đuối : yếu đuối trước bạo lực, nên trở thành bạo chúa, nhà độc tài làm nhân dân ; yếu đuối trước dối trá, nên mưu mô, lừa đảo đồng loại ; yếu đuối trước kiêu căng, tự mãn, nên phủ nhận quyền sống của người chung quanh ; yếu đuối trước tiền của, nên biến thành trộm cướp ; yếu đuối trước xác thịt , nên lăng loàn,sa đoạ ; yếu đuối trước quyền lực, nên xu nịnh hèn hạ ; yếu đuối trước vinh quang, nên kiêu sa, hợm hĩnh ; yếu đuối trước miệng đời khen chê, nên trơ trẽn, giả hình.

Ta có thể nói : yếu đuối là hậu qủa của tội lỗi, một hậu qủa nghiêm trọng mang lại nhiều tai ương cho đời người, ở đó con người không còn mạnh mẽ để làm điều tốt mình muốn, và tránh điều xấu mình không muốn ;  con người cũng không đủ mạnh để vượt qua những cám dỗ của ích kỷ, kiêu căng, tham lam, ganh tỵ, để rối vì yếu đuối trước sự dữ, điều ác, việc bất chính mà trở thành tai ương, đau khổ  cho những  người  chung quanh.

Nhà độc tài Hitler đã yếu đuối trước tham vọng thống trị toàn thế giới, và trước cám dỗ « một nước Đức bá chủ hoàn cầu » đã biến thành kẻ sát nhân cực kỳ dã man, tàn ác, có một không hai trong lịch sử nước Đức. Ông đã giết  gần 7 triệu người trong thời gian ngắn ngủi nắm quyền. Sự nhẫn tâm của ông đã làm khổ bao nhiêu con người rất yếu đuối khác. Họ là những đứa bé Do Thái chưa biết đi cũng phải theo mẹ vào phòng hơi ngạt. Họ là từng đoàn người Do Thái từ nhiều nơi bị tập trung về “lò sát sinh”, sau nhiều ngày bị nén chặt trong những toa xe lửa dành chở thú vật, hàng hoá. Họ hớt hải, ngơ ngác trước khi bị phân tán đẩy vào phòng hơi ngạt. Họ là những cụ già mất trí nhớ,  những người tàn tật, những bạn trẻ đồng tính, những chiến sĩ tranh đấu chống độc tài, phi nhân đang bị tra tấn, hành hạ cho đến chết trong các trại giam Đức Quốc Xã. Tất cả các nạn nhân đều rất yếu đuối vì đói khát, kiệt sức, bị khủng bố, hành hạ. Hitler yếu đuối trước thần dữ, và các nạn nhân yếu đuối trước tâm địa và hành động tàn ác của ông.              

Tóm lại, tội ác làm con người yếu đuối, và con người yếu đuối tiếp tay làm gia tăng, bành trướng tội ác. Nhưng chung quy, yếu đuối của con người cách này hay cách khác đều có cùng một nguyên nhân là tội lỗi, để rồi khắp nơi, mọi thời chỉ thấy những yếu đuối làm tổn thương, như người cha yếu đuối trước tính hung dữ đã bạo hành con, đứa cháu yếu đuối trước lòng tham đã xiết cổ bà chiếm sổ đỏ, ông dượng dâm ô yếu đuối trước cơn say nhục dục đã hãm hiếp cháu gái vị thành niên.

Trước tình trạng yếu đuối của con người, nhiều người lên án Thiên Chúa và đổ hết tội cho Ngài, như Sigmund Freud đã tức giận nói trong tác phẩm "Le Visiteur" của Eric Emmanuel Schmitt : "Nếu Thiên Chúa đối diện với tôi, tôi sẽ hỏi tội Ngài".

Không chỉ một Freud muốn hỏi tội Thiên Chúa, nhưng vô số người bất mãn trước đau khổ, sự dữ và yếu đuối của con người muốn hạch tội Ngài. Họ hạch Thiên Chúa về sự có mặt của tội lỗi, về hậu qủa của tội lỗi, trong đó có yếu đuối của con người trước mãnh lực của sự dữ, tội ác, điều xấu. Người ta có khuynh hướng kết án Thiên Chúa đã dung dưỡng tội ác, cho phép sự dữ nhẩy múa, mở cửa cho hận thù tung hoành, và tỉnh bơ, hờ hững trước yếu đuối, khổ đau của con người. Vấn nạn về sự dữ, tội ác, khổ đau không ngừng làm quay quắt, dằn vặt con người, và trong cơn điên loạn, Thiên Chúa bị coi như  "thùng rác" để con người trút hết căm tức, nguyền rủa.

Nhưng Thiên Chúa là ai ? Có phải là Đấng đã dựng nên con người có tự do ? Và nếu con người có tự do, thì tự do ấy sẽ « tự do” đối với cả sự lành và sự dữ, với cả việc thiện và tội ác, với cả nhân đức và thói hư, với cả thánh thiện và tội lỗi. Nhờ thế mà con người không ngang tầm với tạo vật khác, nhưng được cất nhắc lên hàng thụ tạo mang hình ảnh Thiên Chúa, thụ tạo được Thiên Chúa yêu riêng và nhận làm con cái.

Qủa thực, khi có tự do, vì mang hình ảnh Thiên Chúa trong bản tính, con người mang một trách nhiệm trước Thiên Chúa, trước chính mình và đồng loại : trách nhiệm trên thái độ, hành động, cuộc sống của mình. Trách nhiệm ấy được hiện thực cụ thể trong chọn lựa, và vì hoàn toàn tự do chọn lựa lành - dữ, tốt - xấu, thiện - ác, mà con người nhận ra mình yếu đuối trước sự dữ khi rơi vào tình trạng chao đảo, ngả nghiêng, phân vân, do dự khi phải chọn lựa.

Thực vậy, không ai đã không cảm nghiệm yếu đuối : yếu đuối "trong tư tưởng, lời nói, việc làm", yếu đuối một mình, yếu đuối với người khác, yếu đuối lúc thành công, yếu đuối khi thất bại, yếu đuối trong mọi hoàn cảnh, tình huống. Trong Tin Mừng, chúng ta gặp không biết bao nhiêu khuôn mặt yếu đuối, con người yếu đuối : yếu đuối như người đàn bà ngọai tình, yếu đuối như môn đệ Phêrô chối Thầy, yếu đuối như Giuđa bán Chúa, yếu đuối như tất cả những người đã đi theo, ở với , chịu ơn Đức Giêsu, nhưng trên đường thánh giá và dưới chân thánh giá đã không một người có mặt để chia sẻ, nâng đỡ Ngài, yếu đuối như Tôma kịch liệt từ chối không tin Thầy sống lại, yếu đuối như vợ chồng Khanania và Xaphira  trong Công Vụ Tông đồ (Cv 5,1-6) đã thâm lạm tiền của nhà thờ. Tất cả đã cùng yếu đuối vì chung phận người có tự do nhưng không ngừng bị tội lỗi lôi cuốn. Yếu đuối và tự do luôn song đôi,  tự do và tội lỗi liên tục chạm mặt đã tạo nhiều căng thẳng, và khổ đau cho đời người và người đời, khi tự do không chọn đường ngay nẻo chính, khi yếu đuối đầu hàng những cám dỗ "gian tham, kiêu căng, giả dối, bất nhân, bất chính, bất công, bạo lực".

Khi nói về hậu qủa của tội nguyên tổ, sách Sáng Thế dùng những hình ảnh rất đe dọa : "Với người đàn bà, Chúa phán : Ta sẽ làm cho ngươi thật cực nhọc lúc thai nghén, khi sinh con.. và chồng ngươi sẽ thống trị ngươi". Với Ađam, Thiên Chúa truyền : "Ngươi sẽ phải cực nhọc mọi ngày trong đời người, mới kiếm được miếng ăn từ đất mà ra. Đất sẽ sinh gai góc cho ngươi.. Ngươi sẽ phải đổ mồ hôi mới có của ăn cho đến khi ngươi trở về với đất, vì từ đất, ngươi đã được tạo dựng. Ngươi là bụi đất, và sẽ trở về bụi đất" (St 3,16-19).

Xem ra tất cả đều quay đầu làm khó con người sau khi con người phạm tội : từ nay thai nghén khó khăn, sinh nở đau đớn, nhọc mệt ; từ nay làm ăn vất vả, và từ nay mọi người phải chết. Con người đang mạnh mẽ bỗng trở nên yếu đuối trước thiên nhiên, yếu đuối trong chính bản thân, yếu đuối trước định mệnh mà cái chết là yếu đuối kinh khủng nhất. Vì phạm tội, con người nên yếu đuối, vì tội lỗi và sự dữ đã có mặt trong thế giới loài người.

Tiếp theo chương 3 trong sách Sáng Thế là câu chuyện Cain yếu đuối  vì ghen tức đã giết em mình là Abel chỉ vì lễ vật của Abel đã được Thiên Chúa  đoái nhận. Những lời của Thiên Chúa nói với Cain một lần nữa khẳng định chân lý : tội lỗi luôn nằm phục, rình rập con người để làm cho con người  nên yếu đuối khi xử dùng không đúng tự do :

Cain và lễ vật của ông thì Thiên Chúa không đoái nhận. Cain giận lắm, sa sầm nét mặt. Thiên Chúa phán với Cain : Tại sao ngươi giận dữ ? Tại sao ngươi sa sầm nét mặt ? Nếu ngươi hành động tốt, có phải là ngươi sẽ ngẩng mặt lên không ? Nếu ngươi hành động không tốt, thì tội lỗi đang nằm phục trước cửa, nó thèm muốn ngươi, nhưng ngươi phải chế ngự nó (St 4,5-7).

"Phải chế ngự tội lỗi", đó là việc làm của tự do phải biết chọn điều lành, bỏ điều dữ, chọn thiện, lánh ác, chọn Thiên Chúa, bỏ Thần Dữ. Cain bị ganh ghét thúc đẩy. Trong trái tim Cain, ghen ghét đã đào hầm mai phục từ khi nào, và Cain đã yếu đuối trước ganh ghét, nóng giận, tội ác. Hình ảnh Cain là hình ảnh giằng co, đối đầu của con người tự do trong trận chiến thiện - ác. Con người phải chứng tỏ giá trị tự do làm người của mình qua việc lựa chọn xấu -tốt này, và vì yếu đuối, nhiều lần con người đã không chọn điều tốt mình biết và muốn làm, nhưng lại chọn điều xấu mình không muốn.

Qúy độc giả vui lòng đọc chương kế tiếp!