https://www.youtube.com/watch?v=IQjjrmU3N-k
Thật
khó có thể tìm được người hiền lành và khiêm nhường đích thực trong một xã hội
bạo lực, cạnh tranh kinh tế, tranh giành quyền lực, duy ngã và hưởng thụ như xã
hội hôm nay.
Sở dĩ khó tìm,
vì để làm người hiền lành và khiêm nhường trong xã hội này, người ta phải bơi
ngược giòng, phải làm trái những gì xã hội muốn. Vì thế người hiền lành, khiêm
tốn luôn phải trả giá mắc và chịu nhiều thua lỗ, thiệt thòi .
Trong một xã hội
bạo lực, người hiền lành là người bị bắt nạt, ăn hiếp, bởi bạo lực không che
chở họ, chỉ vì họ không đứng vào hoặc không được đứng vào hàng ngũ những người
nắm giữ, sử dụng bạo lực, cũng như chịu quy phục bạo lực.
Trong một xã hội
mà khoẻ thắng yếu, kẻ mạnh không bênh đỡ người cô thế, thì người hiền lành trở
thành mồi ngon, đối tượng lý tưởng của bạo lực. Vì thế, có mấy người hiền lành
thoát cảnh bị đàn áp, trấn lột, lợi dụng, sử dụng như phương tiện và bị đẩy vào
cảnh lầm than đầy oan ức, bất công.
Cũng vì bị xử
ép, xử tệ, nên phần đông không muốn là người hiền lành, nhưng để tự bảo vệ và
để không bị đời ăn hiếp, người ta đành phải làm người hung dữ trong xã hội bạo
lực.
Thực vậy, xã
hội bạo lực không cho nhiều người hiền lành được sống hiền, cũng như xã hội
cạnh tranh kinh tế không thương tiếc đẩy con người vào bạo lực, vì không thủ
đoạn, người ta khó có thể thành công.
Thế là tự nhiên
bạo lực được coi là chìa khoá của thành công mà đa số, dù muốn dù không cũng
phải chọn, bởi đã ở vào xã hội cạnh tranh gay gắt, dữ dội, người ta sẽ không
chỉ quen, mà còn cần bạo lực như nhu cầu khó có thể thiếu.
Người hiền lành
do đó khó tìm đất sống, và người khiêm nhường cũng chịu chung số phận bị khinh
bỉ, loại bỏ trong xã hội mà quyền lực ngày càng biến thành khao khát cháy bỏng,
là niềm tự hào không gì có thể so sánh, bởi trong thực tế, có quyền là có tất
cả, cầm quyền là nắm tất cả, chưa kể khao khát cháy bỏng ấy còn bùng lên khủng
khiếp bởi tính duy ngã và hưởng thụ.
Tóm lại, sống
hiền lành và khiêm nhường được trong xã hội hôm nay là điều không dễ, nếu không
muốn nói là rất khó, khó vì ngược giòng, nghịch gió; khó vì khó sống trước
những o ép, bắt chẹt của nhiều người; khó vì trong thế giới bạo lực, tranh
giành, ích kỷ, hưởng thụ, người hiền bị coi là ngu và khiêm nhường là vô tài
bất tướng.
Đức Giêsu ở
thời Ngài, cách đây hơn hai ngàn năm cũng đã đặt hiền lành và khiêm nhường
thành một vấn đề quan trọng khi nhiều lần lên án người kiêu căng, bạo lực (Mt
23,12), và không ngừng tuyên dương, hứa phần thưởng Nước Trời cho những ai
hiền lành, khiêm nhường (Mt 5,4), đặc biệt Ngài còn mở lớp dậy môn học rất khó
khăn và không mấy thức thời này, khi nói với các môn đệ: “Hãy học với Thầy,
vì Thầy hiền lành và khiêm nhường tận đáy lòng” (Mt 11,29).
Qua lời giảng
dậy và thái độ của Đức Giêsu đối với người kiêu căng , hung dữ và người hiền
lành, khiêm nhường, chúng ta nhận ra những điều quan trọng sau đây:
1/ Ngay từ thưở ban đầu, con
người đã kiêu căng, hung bạo:
Evà đã
kiêu căng muốn biết như Thiên Chúa biết, nên mới ăn trái cây Thiên Chúa cấm (St
3,5); Cain ghen ghét, hung bạo nên mới giết em trai mình là Aben (St 4, 1-8),
và ở mọi nơi, mọi thời, con người đều bị cám dỗ kiêu căng, bạo lực: kiêu căng
vì muốn trổi vượt hơn người, kiêu căng vì muốn mọi người tùng phục mình, kiêu
căng vì muốn nắm quyền sinh sát người khác; đồng thời hung dữ, bạo lực để
biểu hiện sức mạnh thống trị người khác, và bảo vệ sức mạnh thống trị ấy.
Như thế,
không phải chỉ ở xã hội chúng ta đang sống hôm nay con người mới phải đương đầu
với kiêu căng, bạo lực, nhưng đây là cơn cám dỗ và thách đố của mọi thời, ở mọi
nơi, nên những lời Đức Giêsu khiển trách kẻ kiêu căng, hung dữ, hay khen ngợi
những người khiêm tốn, hiền lành hai ngàn năm trước ở quê hương Do Thái của
Ngài cũng giữ nguyên giá trị thức thời đối với chúng ta hôm nay.
2/ Thế nào là hiền lành và
khiêm nhường ?
Vì não
trạng sợ người mạnh, khiếp vía người dữ, nhưng lại coi thường người hiền và
khiêm tốn, nên phần đông hiểu khiêm tốn, hiền lành là khờ khạo, nhu nhược, nhát
gan, thiếu dũng khí, không dám đương đầu, đối phó.
Hiểu như thế là sai và hạ thấp giá trị
của hiền lành và khiêm nhường. Chúng ta thường ca ngợi “cái Dũng” của
thánh nhân, và hiểu người có dũng khí là người không sợ gì, không sợ ai, không
sợ bất cứ điều gì xẩy đến cho mình.
Người hiền lành chính
là người có dũng khí đó, bởi không đố kỵ, ganh ghét, đấu đá với bất cứ ai, nên
họ chẳng khiếp sợ ai, cũng chẳng khúm núm, khom lưng, quỵ lụy người nào, bởi
với người hiền lành, ai cũng đáng trọng, đáng mến, và không có người làm họ sợ,
làm họ phải đánh mất hay bán rẻ nhân phẩm của mình.
Người hiền lành không
ghét ai, không hại ai, và cũng không làm nô lệ cho ai, bởi sâu sa trong tâm
hồn, họ là những người đơn sơ, chất phác, từ tâm nhưng có bản lãnh, biết mình
muốn gì và phải làm gì để luôn giữ được tấm lòng trinh trong, nhân hậu và vị
thế độc lập trong mọi tương quan.
Người ta dễ lầm tưởng
người hiền lành là người nhu nhược, dễ bị khuất phục. Đó là nhận định sai lệch
cần được sửa đổi, bởi xa hơn, cao hơn và đáng trân quý hơn, người hiền lành còn
là người không làm ai sợ mình.
Quả thực, không chỉ
“không sợ ai, không sợ gì, không sợ bất cứ điều gì xẩy đến”, người hiền lành
còn làm một việc rất khó làm khác nữa, đó là “không làm ai sợ mình”.
“Không làm ai
sợ mình” chính là nét đẹp tuyệt vời của người hiền lành, vì họ không đe nẹt,
dọa dẫm, nhưng thân thiện, dễ thương, ân cần với mọi người, bởi họ không tìm gì
cho mình, không dùng người khác làm bàn đạp hay gạch lát đường tiến thân. Nhờ
thế, họ không bao giờ làm tổn thương ai, nhưng chan hoà với mọi người, khởi đi
từ cố gắng cao thượng: “không làm ai sợ mình”.
Bên cạnh hiền
lành là khiêm nhường. Thực ra người hiền lành mới có thể khiêm nhường, vì không
hiền lành, khiêm nhường không cắm sâu được trong đất, nên rất chênh vênh, dễ
đổ.
Khiêm nhường trước hết là đón
nhận những gì mình có với một niềm tri ân, đồng thời chấp nhận giới hạn của
mình với thái độ bình an, thanh thản. Đón nhận những gì mình có mà không phóng
đại hay dấu diếm là khiêm nhường, bởi chỉ người kiêu căng mới phóng đại và
người thiếu thành thật mới dấu diếm.
Đón nhận cách trung thực
những gì mình có cũng là biểu hiện lòng biết ơn Đấng đã ban cho mình, và những
người đã đóng góp xây dựng “gia sản” tinh thần và vật chất mình có. Với tâm
tình biết ơn và tinh thần trung thực, người khiêm nhường thể hiện cách sống
động lòng khiêm tốn bằng:
a/ Không bao giờ
nghĩ mình đạo đức hơn người khác, bởi ảo tưởng đạo đức là thuốc độc giết chết
tâm hồn khiêm nhường nhanh chóng nhất.
b/ Không bao
giờ nghĩ mình tài ba, giầu kiến thức hơn người khác, vì ảo tưởng giỏi giang bóp
chết trái tim khiêm nhường gọn nhẹ nhất.
Ngoài việc đón
nhận những gì mình có với lòng biết ơn, người khiêm nhường còn biết chấp nhận
những giới hạn của mình, bởi giới hạn là đặc tính của con người. Ngoài giới hạn
thời gian và không gian, con người còn rất nhiều giới hạn khác như sức khỏe,
tương quan, suy nghĩ, tầm nhìn...
Nhờ biết chấp
nhận giới hạn mà người khiêm nhường không nản lòng, thối chí, bỏ cuộc khi thất
bại, càng không căm phẫn giận Trời, hận đời, trách mình khi “sa cơ lỡ bước”,
“công không thành, danh không toại”, nhưng bình an bắt đầu lại tất cả từ thất
bại, lầm lỡ.
3/ Hiền lành và khiêm nhường
là điều kiện của bình an:
Trái
tim ngủ không yên, vì lửa kiêu căng, bạo lực thiêu đốt; gia đình, đất nước
không bình an cũng vì đại dịch bạo lực, kiêu căng tràn lan lây nhiễm, trong khi
tâm hồn người khiêm nhường bình lặng vì không bị sóng bạc đầu kiêu căng xô lấp,
không bị hồng thủy bạo lực nhận chìm. Người hiền lành, khiêm nhường vì thế luôn
có bình an, vì nơi trú ngụ đích thực và bền vững của an bình chính
là trái tim khiêm tốn, hiền lành.
4/ Hiền lành và khiêm nhường
là nền tảng của các nhân đức:
Điều này muốn
nói lên rằng: không một người đạo đức nào có thể bỏ qua hiền lành và khiêm
nhường, không một vị thánh nào lại không hiền lành và khiêm nhường, không một con
người đáng yêu, đáng mến nào lại có thể là người kiêu căng, bạo lực, bởi một lý
do duy nhất: hiền lành và khiêm nhường là nền tảng của các nhân đức.
Do đó, để trở
thành người tốt, trước hết phải tập sống hiền lành và khiêm nhường; để là người
tử tế cũng phải bắt đầu bằng đời sống hiền lành, khiêm nhường; để được “đồng
hình đồng dạng” với Đức Giêsu cũng phải khởi đi từ bài học hiền lành và khiêm
nhường của Ngài. Tắt một lời, để biết một người đạo đức, người ta chỉ cần xem
người ấy có hiền lành, khiêm nhường hay không, bởi như nhà xây trên cát phải
sụp đổ, thì người không hiền lành và khiêm nhường cũng phí công xây dựng ngôi
nhà đạo đức của mình như vậy.
Vâng lậy
Chúa, chúng con biết căn bệnh quái ác có nguy cơ tàn phá chúng con và thế
giới hôm nay là kiêu căng và bạo lực, vì cả hai đều khước từ, phủ nhận Chúa, là
Đấng ban sự sống cho chúng con và mọi loài. Xin thương xót và cứu chúng con xa
khỏi kiêu căng, bạo lực đang làm chúng con mất Chúa, và dậy chúng con hiền
lành, khiêm nhường như Chúa, là Con Chiên hiền lành và khiêm nhường đã gánh hết
tội thế gian.
Jorathe Nắng Tím