Nếu cụm từ “Bạo lực gia đình”
thường được dùng để nói về những màn hành hung, đánh vợ như đánh quân thù, hay
những cuộc cãi vả giữa đêm khuya thường
kết thúc bằng tiếng la khóc nhói tim, đánh thức hàng xóm, làm phiền láng giềng
của người vợ mặt mũi tím bầm, áo quần xốc xếch “bò
lê bò càng” dưới mũi giầy của anh chồng vũ phu, thì cụm từ ấy hôm
nay xem ra không còn đủ khả năng diễn tả hết ý nghiã và sức nặng ngàn cân của
những tội ác “vô cùng ác” đang thi nhau làm
đổ máu, cướp đi mạng sống của người thân trong gia đình.
Thực vậy, cụm từ “bạo lực gia
đình” làm sao có thể cân được tội ác của một Nguyễn Văn Đông
sáng sớm ngày 1/9/2019 đã cầm dao qua
nhà em ruột ở Đan Phượng, xã Hồng Hà, Hà Nội
và lấy đi mạng sống của vợ chồng
em trai Nguyễn Văn Hải - Doãn Thị Việt,
cháu gái Nguyễn Thị Bắc và bé Nguyễn Đỗ Huyền My, sinh ngày 22/6/2018, con của
Đỗ Thị Hồng Nhung, con dâu ông Hải, người bị chém trọng thương, nhưng may mắn sống sót; “bạo
lực gia đình” sao đủ vai rộng vác tội ác của Bùi Xuân Hồng ở Thái
Nguyên, chỉ sau hai tuần cuộc thảm sát ở Đan Phượng, tối ngày 14/9/2019 đã chém vợ chồng em gái Bùi Thị Hà, và cháu rể Nguyễn
Thành Vương ; “bạo lực gia đình” làm sao đủ sức
gánh gồng tội ác qúa nặng nề của con rể
Lưu Văn Nghiã ở thị xã Phổ Yên, Thái Nguyên, ngày 22/11/ 2019 đã dùng dao
đâm chết
mẹ vợ, làm trọng thương bố vợ, và “bạo lực gia
đình” xem ra “không còn số má”,
nói theo kiểu “tay chơi, giang hồ” để lý giải tội
ác tầy trời của mẹ kế La Thị Thức khoảng trung tuần tháng 11/2019 đã giết con trai riêng của chồng mới sáu tuổi là
cháu Bàn Văn Thắng, rồi phi tang xác tại
vườn mía sau nhà. Gần nhất, vào chiều ngày 25/11/2019,
ở Đắk Nông, chị
Lâu Thị S, 18 tuổi bị chồng là Lâu A Chớ cùng tuổi đã dùng dao đâm nhiều nhát
khiến nạn nhân tử vong tại chỗ, sau đó dìm xác xuống hố để phi tang.
Thực vậy, hiện trạng tội ác gia đình trên đất nước hôm
nay không thể được coi như chuyện vợ chồng hục hặc lời qua tiếng lại, rồi đưa đến
giằng co, đấm đá, và hồ sơ “bạo lực gia đình” ấy được đơn giản xếp vào hộc tủ của cơ quan hữu trách và
mãi mãi không được lôi ra giải quyết, nhưng vì là tội ác với mức độ cực kỳ tàn ác, khi lấy đi mạng sống của người
khác ; vì là tội với hành vi gian ác, khi ra tay “sát
thủ” để thực hiện cho bằng được thủ đọan, kế hoạch phi
nhân ; vì là tội mang dấu ấn độc ác, mất hẳn tính nhân văn, nhân đạo, nên “tội
ác gia đình” phải được mọi người, mọi gia đình và cộng đồng xã hội
cùng suy nghĩ, bàn bạc, tìm ra nguyuên nhân và giải pháp đối phó hữu hiệu.
Cùng với qúy bạn, những người không ngừng thao thức và
tha thiết với con người, gia đình, quê hương, đất nước, cũng như tương lai của
giống nòi, người viết mạo muội xin được chia sẻ chút tâm tư :
1.
Không
lẽ chúng ta đang mất Gia Đình như Mái Ấm
hạnh phúc, Bến Đỗ bình an ?
Vẫn biết cuộc sống không tránh khỏi bạo lực và hậu qủa
tang thương của nó, cũng như tội ác là sự thật không thể chối cãi trong thế giới
loài người, nhưng bạo lực nghiễm nhiên ngự trị trong gia đình, và tội ác nghênh
ngang, trân tráo thống trị, “tác yêu tác quái”
ngay giữa lòng Mái Ấm hạnh phúc là gia đình thì qủa là điều khó tin, không thể
chấp nhận, bởi bản chất của Gia Đình là Tổ
Ấm Yêu Thương, căn tính của Gia Đình là
Nôi Hạnh Phúc, đặc tính của Gia đình là Đường Về Hy Vọng, sứ mệnh của
Gia Đình là Bến Đỗ Bình An cho mọi thành viên, thuộc về Gia Đình.
Vì thế, khi Gia Đình bị bạo lực, tội ác len lỏi vào phá
hoại thì Gia Đình không còn là nơi có
tình mẹ cha ấm êm, có huyết thống anh em đậm đà, có niềm vui hiến dâng, có hạnh
phúc lãnh nhận, có nước mắt cảm thông, có môi cười khuyến khích, có bước chân đồng
hành, có bàn tay bảo vệ, nâng đỡ, nhưng bạo lực làm tan nát tất cả và tội ác tiêu
diệt sự thật, sự sống, tình yêu của gia
đình.
Khi phá hoại sự thật của gia đình, bạo lực và tội ác làm
nẩy mầm dối trá, nghi ngờ giữa các thành viên; để tiêu diệt tình yêu gia
đình, bạo lực và tội ác phát động phong trào ganh ghét, ghen tương, đố kỵ giữa
cha mẹ, con cái, anh chị em ; nhằm đốn chặt sự sống gia đình, bạo lực, tội
ác nhiệt liệt ủng hộ chiến dịch “mạnh được yếu thua”, “giải
quyết tất cả bằng đồng tiền và bạo lực”, vì tiền thì
vạn năng, và bạo lực là sức mạnh không gì có thể chống cưỡng.
Và hậu qủa là niềm tin không còn chỗ trong gia đình, khi “người
nhà” không còn tin nhau, cha mẹ, con cái, anh chị em không còn
dám nói thật với nhau, và sinh hoạt gia đình biến thành canh bạc dối trá, lừa lọc ; hậu qủa là
trong nhà không ai quan tâm đến hạnh phúc của ai, vì tình thân phai nhạt do
tranh giành ảnh hưởng, mâu thuẫn vật chất ; hậu qủa là tình gia đình không
còn là chất keo gắn bó mọi thành viên, không còn niềm tự hào “giọt
máu đào hơn ao nước lã”, hay niềm an ủi “anh
em như thể tay chân”, và không còn được nghe lời ru ngọt ngào tình nghiã :
“Bầu
ơi thương lấy bí cùng” hay “Gà cùng một mẹ chớ
hoài đá nhau”.
Vâng, nếu gia đình hôm nay trên đất nước này không còn là
tổ ấm yêu thương cho những người con đang cần tình yêu để khôn lớn, vào đời ;
nếu gia đình không còn là mái ấm hạnh phúc cho những con người bất hạnh vì thiếu
may mắn trên đường đời nhiều chông gai, thử thách ; nếu gia đình không còn
là đường về hy vọng cho những đứa con lỡ bước, lầm đường ; nếu gia đình không
còn là bến đỗ bình an cho những đứa con “sa cơ thất thế”,
lao đao, lận đận, bị đời xử tệ, bị người bạc đãi, bị xã hội truy lùng ; và
nếu gia đình không còn là gia đình như phải là, ở đó cha mẹ yêu thương con cái,
con cái thảo hiếu cha mẹ, tổ tiên, ông bà được tôn kính, họ hàng, láng diềng, bạn
hữu được nể nang, qúy trọng thì không lạ gì khi nghe kể cảnh hãi hùng cha đem hai con nhỏ ra
biển nhận chìm, rồi giấu xác ; nghe tội ác vợ đồ xăng đốt sống chồng trong
đêm ; nghe chuyện khủng khiếp con dâu
dùng giây xiết cổ mẹ chồng ; nghe cháu hãm hại bà nội bằng độc chất liều lượng
cao.
Và nếu đúng như vậy, đúng là sự thật như báo chí, truyền
thông “lề phải, lề trái” hằng ngày dồn
dập đăng tải, thì chúng ta phải lương thiện nhận rằng : gia đình trên quê
hương chúng ta đang bước vào thời kỳ khủng hoảng rất nghiêm trọng đe dọa sự tồn
vong của gia đình truyền thống.
2.
Đâu
là nguyên nhân đưa đến tội ác trong gia đình ?
a.
Bầu
Khí Bạo Lực :
Tục ngữ Việt Nam có câu : “Ở
bầu thì tròn, ở ống thì dài” hay “Gần
mực thì đen, gần đèn thì sáng” để diễn tả ảnh hưởng của môi trường sống, ảnh hưởng của
không gian tiếp cận, ảnh hưởng của những người chúng ta giao lưu, sinh hoạt. Cũng
vậy, khi phải sống trong bầu khí của dối trá, bon chen, tranh giành, đấu đá,
hay bê tha, đồi trụy, chúng ta khó có thể
giữ tâm hồn lương thiện, bác ái, trong sạch. Bị đặt vào hoàn cảnh sống với những
người coi bạo lực là sức mạnh để áp đảo, chiến thắng, chọn bạo lực làm phương án, lấy bạo lực làm phương
tiện giải quyết mọi việc, vì xác tín bạo lực có sức lèo lái o ép đối tác, có uy lực làm sợ hãi đối phương, có khả năng đánh
gục, tiêu diệt đối thủ, chúng ta sẽ dần dà bị ô nhiễm lối tư duy, lý giải gian ác ; học đòi thói ăn nói dữ dằn,
hung bạo ; quen thuộc thói cư xử côn đồ, bợm trợn, và hành xử không ngượng
ngùng như những người vô cảm, tàn nhẫn.
Nhìn vào gia đình, học đường, sở làm, đường phố, và sinh
hoạt xã hội nói chung, chúng ta thấy gì ?
Chúng ta thấy ngày càng nhiều những cảnh bạo lực gia đình như
vợ chồng đánh cãi nhau, con cái bị cha mẹ hành hạ, lạm dụng tình dục, hoặc đem
bán ; chúng ta đau lòng nhìn cảnh thầy giáo vô lương tâm hà hiếp học trò,
học trò ngược ngaọ, côn đồ chặn đường đe dọa, hành hung thầy cô ; chúng ta
chán ngán trước cảnh đồng nghiệp đạp nhau mà lên, bôi nhọ, vu khống, giăng bẫy
nhau để tiến thân ; ngoài đường phố, chúng ta ngay ngáy sợ bị chém oan, nơm
nớp lo bị giật bóp, và trong sinh hoạt xã hội, chúng ta không biết tai hoạ đổ
xuống lúc nào, tai ương ập đến khi nao, bởi gươm giáo khắp nơi, bạo lực rình rập
ngay đầu ngõ. Đó là chưa kể phim ảnh bạo lực, thông tin bạo lực nhan nhản hằng
ngày, hằng đêm tràn ngập ám ảnh không chỉ
tâm trí non nớt, ngây thơ của tuổi thơ,
tuổi trẻ, mà cả tuổi thành niên, người lớn. Tất cả đã đưa bạo lực lên “đài
vinh quang”, tạo cho bạo lực một thế đứng bất khả xâm phạm, và tôn
vinh bạo lực như phương tiện giải quyết mau chóng, ráo ruốt, hữu hiệu mọi vấn đề.
Cũng chính vì tính hữu hiệu của bạo lực, mà người ta không còn quan tâm tìm kiếm
những cách giải quyết “không bạo lực”, nhưng hoà bình,
nhân bản khác như đối thoại, hoà giải, thương lượng, nhịn nhường.
Tóm lại, bầu khí bạo lực không là môi trường tốt giúp phát
sinh ý nghĩ hiền lành, ngôn từ đằm thắm,
hành vi thân thiện. Bầu khí bạo lực ấy cũng không là thửa đất tốt cho hạt giống nhân hậu nẩy mầm, cây nhân ái tươi
xanh, hoa nhân đạo kết trái, nhưng giết chết từng ngày tình thân, tình nghiã, tình
người. Và điều đáng buồn, đáng tiếc là bầu khí bạo lực độc hại ấy đang bao phủ,
đè nặng trên quê hương, đất nước chúng ta, và là nỗi ưu tư hàng đầu của những
con người còn yêu mến, và muốn giữ gìn căn
tính gia đình .
b.
Chủ
nghiã thực dụng và mãnh lực của đồng tiền :
Chủ nghĩa thực dụng đưa con người đến một nguyên tắc rất
ngắn, gọn, nhưng vô cùng tàn phá, đó là : cái gì có lợi thì làm, người nào
có lợi thì chơi, ở đâu có lợi thì đến. Lợi là lợi cho “cái
tôi”, chứ không lợi cho người khác, cho xã hội, nên người thực
dụng không có gì trong đầu ngoài “cái tôi trục lợi”,
không lẽ sống nào ngoài “ham lợi”,
không động lực nào ngoài “thủ lợi”,
nên khi không có lợi thì loại bỏ ngay. Họ
loại bỏ dễ dàng những người không đem lợi
cho họ, ngay cả cha mẹ, vợ con, anh chị em, bạn hữu ; họ lọai bỏ không tiếc
thương những gì không có lợi, hay vừa hết
lợi, kể cả lý tưởng, chính nghiã, gia đình, dân tộc, tôn giáo ; họ ngang
nhiên loại bỏ cả những ai đã đóng góp xây dựng làm nên đời họ, nếu không còn
sinh lợi cho họ.
Do đó, trong chủ nghiã thực dụng, những giá trị nhân văn,
đạo đức, luân lý, tâm linh đều bị coi thường, bỏ quên, và được thay thế bằng một
thứ giá trị mới, đó là vật chất, vì mục tiêu của chủ nghiã thực dụng không gì
khác hơn là vật chất. Cứu cánh cuộc đời của người thực dụng từ nay là đồng tiền,
nên sẽ không khó hiểu, khi không có một đối tượng nhân loại nào, dù là đồng môn,
đồng song, đồng lân, đồng hương, đồng bào, đồng chí, đồng loại lớn hơn đồng tiền, qúy hơn đồng tiền, vượt xa
đồng tiền, vì hơn các thứ “đồng” vừa
kể, đồng tiền có mãnh lực chiến thắng, có ma lực hớp hồn, có uy lực không chế,
có quyền lực trấn áp, đè bẹp. Chẳng thế mà trong đời thường, nhân gian vẫn kháo láo với nhau như một chân lý : “khách
hàng là thượng đế” để suy tôn người
có tiền lên hàng “thần tượng”, cũng như “cái gì không giải quyết được bằng tiền, thì bằng rất nhiều tiền” để diễn tả sức
mạnh vô song, bách chiến bách thắng của đồng tiền vạn năng.
Một xã hội chỉ có tiền là giá trị, sức mạnh, và lẽ sống,
thì bạo lực có rất nhiều cơ may hoành hành,
thống lãnh, bởi bạo lực được lợi dụng để
kiếm tiền, được sử dụng để giữ tiền, được trọng dụng để làm tiền ;
bởi tiền và bạo lực là mặt trái, mặt phải của bàn tay thực dụng. Cả hai rất “xứng đôi vừa lứa”,
dựa dẫm nhau đi lên trong sinh hoạt của thế giới thực dụng .
Nhìn lại thảm cảnh tội ác gia đình, chúng ta thấy hầu hết
đều chung một nguyên nhân vật chất, đó là mâu thuẫn tiền bạc, tranh chấp của cải,
đất đai. Ở Đan Phượng, anh Nguyễn Văn Đông đã chém chết em trai và nhiều người
chỉ vì nửa thước đất ; anh Bùi Xuân Hồng thảm sát em gái cũng vì món nợ ba
tỷ ; cả hai vụ thảm sát do Lưu Văn Nghiã giết cha mẹ vợ và La Thị Thức giết
con riêng của chồng cũng có nguyên nhân xa từ chuyện tiền bạc.
Thực vậy, khi tiền bạc, của cải trở thành giá trị duy nhất
trong xã hội thực dụng thì bạo lực có chỗ
đứng quan trọng và nắm giữ vai trò quyết định, bởi vì thực dụng, nên khi có mâu
thuẫn, va chạm, đụng độ trong cuộc sống, người ta không biết dùng đến phương tiện
nào khác, không quen tìm đến giải pháp nào khác ngoài bạo lực, chỉ vì không còn
ý thức và khả năng quy chiếu vào những giá trị đạo đức, nhân văn cao đẹp khác.
c.
Vắng bóng
giá trị tâm linh :
Giá trị tâm linh rất quan trọng, vì giá trị này tạo quân
bình cho đời sống. Không niềm tin vào Đấng Thiêng Liêng có quyền trên sự sống,
sự chết của con người ; có quyền thưởng phạt những hành vi tốt xấu, thiện ác,
lành dữ của từng cá nhân, người ta sẽ bất chấp tội ác, và tự cho mình quyền làm
tất cả những gì mình muốn, dù đó là những việc làm vi phạm luật tự nhiên, luật
luân lý, luật dân sự. Tội ác sẽ trở thành chuyện bình thường, và người ta thực
hiện tội ác mà không gớm tay, rùng mình, vì không tin vào Đấng thiêng liêng, khi cho rằng : đời người
sẽ kết thúc ở hư vô : người tốt, kẻ xấu, người sống ngay lành, lương thiện,
hay tội đồ, ác nhân, tất cả đều trở về hư vô, cát bụi , nên sẽ chẳng có công phúc,
thưởng phạt, hay sướng khổ gì, bởi hoá thân hư vô thì làm gì còn trách nhiệm trả lời về việc làm của mình ;
bởi con người thuần vật chất, thì làm gì có thế giới đời sau, có linh hồn bất tử
để chịu phạt vì đã làm tội ác.
Chủ trương con người không linh hồn, không bất tử, không đời
sau, không nhân qủa, không thưởng phạt rất dễ đưa con người đến hành vi tội ác.
Đó là kết qủa quyết của các nhà tâm lý và tội phạm học.
3.
Chúng
ta phải làm gì để ngăn chặn tội ác xâm nhập phá hoại gia đình ?
a.
Chúng
ta làm gương sáng:
“Nhân
chi sơ, tính bản thiện”, nhưng “tính bản thiện” sẽ
phôi pha, mờ nhạt, nhường chỗ cho gian ác, bạo lực, nếu tính bản thiện không được
phát huy nhờ gương sáng. Gương sáng nhân hậu, từ tâm, hiền lành, bao dung, quảng
đại, vui tươi của cha mẹ xây dựng tâm hồn hiền hoà, uốn nắn trái tim nhân ái của
con cái ; gương sáng nhẫn nhục, không ghen tương, không nóng giận, không vênh
vang, tự đắc, không nghênh ngang côn đồ, không thô tục chửi rủa, nhưng thái độ “dĩ
hoà vi qúy”, yêu chuộng hoà bình, cởi mở đối thoại, thân thiện, hoà
nhã của người lớn trong gia đình sẽ tạo nên nếp nghĩ, nguyên tắc phân định, và
tiêu chuẩn chọn lựa đầy tính nhân văn, đạo
đức nơi các em nhỏ trong nhà.
Gương sáng luôn đánh động, vì gương sáng sống động và tác
động mạnh mẽ trên nhân cách người thấy gương sáng. Một gia đình có cha mẹ biết
làm gương sáng sẽ có đàn con ngoan ngoãn, đạo hạnh. Trái lại, thiếu gương sáng
trong gia đình, mọi nết xấu sẽ thi nhau đổ vào biến gia đình thành hang ổ của tội
ác.
b.
Chúng
ta giáo dục tâm hồn con
em:
Tuổi thơ như búp măng
non, nếu không uốn nắn, sẽ thành tre cứng cỏi, ngang ngược. Giáo dục rất cần
thiết, vì con người cần được giáo dục, nếu không sẽ không “thành
nhân”, nhưng thành bất nhân ; không thành người thiện tâm,
nhưng thành người ác tâm ; không thành người xây dựng, nhưng thành người
phá hoại gia đình, xã hội ; không thành người mang lại hạnh phúc, nhưng thành
kẻ gieo tai hoạ cho mình và người khác.
Giáo dục tâm hồn hệ tại gieo vãi hạt giống yêu thương, tôn trọng, biết
ơn người khác, nhất là những người có công sinh thành, nuôi dưỡng, làm nên cuộc
đời mình ; là vun trồng lòng trân qúy sự sống của mình và của người khác,
và bằng mọi giá bảo vệ và phát huy sự sống ấy ; là xây dựng một lương tâm
trong sáng, không gian dối, nhưng tôn trọng sự thật ; là làm chan hoà niềm
vui sống, tinh thần lạc quan ; là đào tạo trái tim biết yêu thiên nhiên,
thương thú vật, bảo vệ môi sinh. Được như thế, con người sẽ quân bình với nếp sống
có trách nhiệm và nhân ái. Nhờ đó, tội ác sẽ không có cửa lọt vào gia đình, và
thảm cảnh cha mẹ giết con, anh em chém nhau, con rể đâm chết bố mẹ vợ sẽ không
còn làm tan nát cõi lòng người thân, phá nát mái ấm yêu thương, và thiêu rụi
nhiều thế hệ tương lai của gia đình.
Hy vọng tâm tư trên của người viết đã được bạn ít nhiều
chia sẻ. Xin được cùng Bạn ước mong và nguyện cầu cho tất cả các gia đình Việt
Nam chúng ta được bình an giữa cuộc sống nhiều thách đố cam go.
Jorathe Nắng Tím
