Không cha mẹ nào không
mong con mình là “số một”: đẹp số một, thông minh số một, ngoan số một,
dễ thương số một… nhưng cũng có những “số một” không cha mẹ nào dành về cho
mình, đó là con quậy phá “số một”, kỳ cục
số một, khó thương số một.
Khi sinh con, người mẹ nào cũng mong con mãi là thiên
thần bé nhỏ của mẹ, mãi bé bỏng để mẹ bồng ẵm và mãi ngoan ngoãn để mẹ thương.
Nhưng con càng lớn, cha mẹ càng thấy giấc mơ “con tôi số một” ngày càng phôi
pha, nhạt mờ. Em bé không còn dễ thương, nhưng quậy phá mệt nghỉ. Em bé hết hiền
lành, nhưng ngang tàng, kỳ cục đến khó thương.
Em bắt đầu để lộ những cá tính “khó chịu, khó thương”
như hay cãi lời, lười biếng hung bạo, giận dỗi. Tuy mới 6, 7 tuổi, nhưng em không
còn muốn bị cha mẹ kiểm soát mà luôn tìm cách thoát khỏi bàn tay của cha mẹ bằng những sáng kiến
quái đản. Em trở thành một đứa con khó dậy, rắn mắt, lì lợm và cha mẹ bắt đầu
than thở, mệt mỏi, ngao ngán vì em.
Thực ra, ngay ở tuổi thơ, em bé đã kỳ cục, khó thương
vì em đang đi vào hành trình tạo nhân cách. Những “khó thương, kỳ cục” của em
không hẳn do em kỳ cục, khó thương từ “bao kiếp trước”, nhưng do những thay đổi tâm sinh lý và những thay đổi
này rất cần thiết để nhân cách của em được
tạo hình.
Trước những ngỗ nghịch kỳ cục của em, cha mẹ cần phân biệt:
a.
Có thể do thiếu
kinh nghiệm, thiếu nhận thức: Em làm một việc mà không biết hoặc chưa biết hậu qủa của việc sắp làm. Thì
dụ: lấy buá đập đầu đạn nhặt được trong vườn.
b.
Biểu lộ tình cảm phản kháng, chống lại quy định
của cha mẹ.
c.
Biểu lộ sự bất hợp
tác với cha mẹ, nhất là khi cha mẹ cứ luôn miệng nhắc nhở, khiển trách. Thí dụ:
em bé đóng mạnh cửa phòng khi mẹ không ngừng nhắc em dọn giuờng gọn gàng, sạch
sẽ.
d.
Biểu lộ tình cảm
tức giận trước bất công.
e.
Biểu lộ tính quật
cường vì bị đán áp, xử ép.
f.
Biểu lộ khao
khát được ở một mình, thư giãn khi bị cha mẹ hối thúc, áp lực phải làm cho xong
một việc gì, hay phải đạt cho bằng được mục tiêu nào đó. Đây là tình trạng thường
gặp trong phạm vi học đường, khi các em bị cha mẹ tạo áp lực phải học cho giỏi,
cho nhiều để đạt danh hiệu này, thành tích kia…
g.
Biểu lộ tình cảm
sợ hãi trước một người hay một đe doạ nào đó. Thí dụ: em bé hay nổi khùng chửi
tục vì sợ mấy đứa “bạn” đầu gấu sáng nào cũng rình rập đòi chi tiền, đóng hụi
chết. Hoặc em sợ cô giáo la vì bài làm chưa xong; sợ gia đình không có gì
ăn vì ba thất nghiệp; lo những ngày sắp tới sẽ không có ai nuôi em, lo cho
em, vì cha mẹ hay xích mích, ẩu đả và đang đòi đưa nhau ra tòa ly dị.
Đối diện với những đứa con ngỗ nghịch khi tuổi còn
thơ, cha mẹ nên làm một cuộc đối thoại với con để biết con nghĩ gì, muốn gì, cần
gì; đồng thời giải đáp cho con mức độ đúng sai của những gì con nghĩ, và khả
năng đáp ứng của cha mẹ đối với nhu cầu tinh thần và vật chất của con. Đừng
nghĩ: vì còn nhỏ, nên em bé không biết gì, không cần gì; trái lại phải nhìn em như một người có tư duy và ý chí tuy
chưa trưởng thành nhưng đủ để hiểu biết và biết mình muốn gì. Thiếu sót chung của
cha mẹ là coi thường những năm tháng tuổi thơ “đã biết tư duy và chọn lựa” của
con và chỉ chú trọng đến những tình cảm âu yếm, chiều chuộng …
Đại
loại những câu như:
·
Con có thấy được
ba mẹ yêu con không?
·
Con có cần thiết
phải làm như vậy không?
·
Nếu con nói với
ba mẹ thì sự việc đã khác…
·
Ba mẹ muốn để
con tự lựa chon
·
Có thật con chủ
ý hay vô tình? Nhưng ngay cả con chủ ý
làm, ba mẹ vẫn thương con.
Có nhiều cách nói sẽ thuyết phục con hơn là cáu giận
khi con làm cha mẹ không vừa ý. Đối với trẻ em, hình phạt không thay thế đối
thoại, vì chỉ đối thoại mới cho em thấy giới hạn của mình khi em nhận ra nơi
cha mẹ tính chừng mực, nhẹ nhàng, nhưng
cứng rắn. Nhiều cha mẹ không biết đối thoại hay từ chối đối thoại với con cái.
Tương quan cha mẹ - con cái nhiều khi chỉ là “ ra lệnh và thi hành lệnh”. Người
ra lệnh là cha mẹ và người thi hành là con cái. Vì thế có nhiều ấm ức, bực bội
nơi cả hai bên: cha mẹ bực bội vì lệnh không được nghiêm túc thi hành, con cái ấm
ức vì lệnh mang tính đàn áp, bất công.Và phần lớn những khó thương của con cái
đã phát sinh từ những “tai nạn” tương
quan đáng buồn này.
Tóm lại, con cái dù khó thương hay dễ thương cũng là
con của cha, con của mẹ, nên bổn phận hàng đầu của cha mẹ là yêu thương. Cha mẹ
có quyền sinh con, nhưng không có quyền sinh tính. Mỗi đứa con là một “con người
độc nhất vô nhị”, một mầu nhiệm, một kỳ công, một tương lai khác tất cả các
tương lai khác. Nhà Phật gọi là “Duyên” để giải thích những hội ngộ của người
này với người kia trong cuộc đời. Cha mẹ - con cái, ở một khiá cạnh nào đó cũng
là cuộc hội ngộ do có “Duyên” với nhau.
Giáo lý công giáo gọi là sự quan phòng của Thiên Chúa khi mời gọi cha mẹ cộng
tác vời Ngài trong việc tạo dựng những con người mới. Vì có duyên và được quan
phòng nên cha mẹ hãy đón nhận con cái với tất cả tình yêu, dù chúng là những đứa
con quậy phá, khó thương. Duyên nhà Chùa hay quan phòng nhà Chúa đều nói lên sự
can thiệp của Bề Trên trong sự có mặt của con cái. Và nếu duyên đã định, quan
phòng đã sắp xếp thì ngay cả những đứa con đã trót mang tiếng quậy phá, khó
thương ấy cũng sẽ được thay đổi nên tốt,
hiền hậu, dễ thương hơn nhờ Ơn Trên và nhờ tình mẹ bao la, tình cha hải hà bao
bọc, dìu dắt.
