Được
sinh ra trong gia đình công giáo, lớn lên trong xứ đạo, và hồn nhiên giữ đạo theo truyền thống đến ngày phải xa nhà, xa xứ, bôn ba,
phiêu bạt, tôi đã không có kinh nghiệm về tình trạng giằng co căng thẳng giữa
hoài nghi và Đức tin nơi các anh em vô thần mà tôi quen biết, và sự biến đổi kỳ
diệu khi anh em chọn theo Đức Giêsu.
Hoài nghi là tính cách của con người. Vì có lý trí để nhận thức, tư duy
và ý chí để chọn lựa, nên bất cứ sự gì, hiện tượng, hay biến cố nào đều được
con người đặt thành vấn đề và truy nguyên, phân định đúng sai, thật giả,
giá trị nặng nhẹ. Ngay từ bình minh của loài người, tổ tiên chúng ta đã ngỡ
ngàng trước thiên nhiên mà các ngài không hiểu gì về quy luật tuần hoàn. Và trước biến đổi của thời tiết,
chuyển vận của hành tinh, vũ trụ, các ngài đã đi từ sừng sốt này sang sửng sốt khác, từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên kia, rồi
vất vả vượt qua sợ hãi này đến sợ hãi kia, từ hoang mang này đến hoang mang nọ,
do nhiều đe dọa, và vô số nghi nan.
Do không hiểu, nên sợ hãi, nghi nan, mà tổ
tiên chúng ta đã biến sức mạnh thiên nhiên thành những vị thần và suy phục,
sùng bái. Đó là cách giải thích nguồn gốc tôn giáo được đa số đồng thuận, tuy
không phải là giải thích đúng toàn phần, vì vô tình hay cố ý bỏ quên tôn giáo
tính của con người.
Ngoài những hoài nghi trước thiên nhiên, con người còn cảm thấy áp lực
vô hình phải đối mặt với nghi vấn về sự có mặt của mình trong cuộc đời, vận
mệnh, ý nghĩa và giá trị của cuộc sống, lý do hiện hữu của tai ương, đau khổ,
cả cái phi lý đến phẫn nộ của sự thật đau lòng thường thấy, đó là người hiền
chẳng gặp may, mà kẻ gian ác thì phúc lộc, công danh xếp dài từ cửa, chưa kể
chuyện buồn “làm người thì phải chết”, và chuỗi dài hệ quả, mà chẳng người sống
nào được biết.
Phần đông bạn bè vô thần của tôi đã gặp Thiên Chúa trong tình trạng hoài nghi này, sau khi đã vận dụng mọi khả năng để có được
giải đáp thỏa đáng. Khi chia sẻ về “duyên lành” và hành trình gặp gỡ Đức Giêsu,
các bạn ấy đều chung những cảm nghiệm:
Cảm nghiệm Thiên Chúa từ rất lâu đã có mặt cách sống động, và can thiệp
cách tích cực trong đời sống anh em.
Cảm nghiệm gặp gỡ Đức Giêsu là một ơn gọi đặc biệt và độc đáo, riêng tư.
Thiên Chúa không theo quy tắc, quy luật hay quy trình chung, áp dụng cho
mọi người, nhưng làm theo sáng kiến bất ngờ và xem ra chỉ dành riêng cho
tương quan giữa một mình Ngài và người ấy.
Cảm nghiệm gặp Đức Giêsu là đích tới đã được Thiên Chúa quan phòng cầm
tay dẫn dắt không chỉ từ khi lọt lòng mẹ, mà từ nhiều đời cha ông trước đó.
Điều này
có
nghĩa việc gia nhập Giáo Hội không được hiểu như hành vi phản bội, chối bỏ
quãng đời trước đó với truyền thống gia tộc, giáo dục gia đình, đặc biệt các
giá trị nhận được nơi tôn giáo cũ. Trái lại, tất cả đều mang dấu ấn chuẩn bị
cho cuộc gặp gỡ nhiệm lạ với Đức Giêsu.
Nhưng cảm nghiệm gây ấn tượng nhất, đó là những nghi nan, nghi vấn, nghi
hoặc, nghi ngờ, nghi ngại có trước đó đã được biến đổi trong Đức tin, với Đức
tin và nhờ Đức tin, khi anh em gặp Đức Giêsu.
Điều này không có nghĩa tất cả hoài nghi
phút chốc biến mất, và nhường chỗ cho xác quyết kiên định; càng không thể ảo tưởng gặp gỡ Đức Giêsu là không còn vấn đề, không
còn nghi nan, do dự. Trái lại, khi cảm nghiệm hoài nghi được biến đổi thành Đức
Tin trong Đức Giêsu, người anh em của chúng ta muốn chia sẻ ơn hiểu biết nhận
được một cách kín đáo, nhẹ nhàng từ Chúa Thánh Thần khi tín thác đi theo Đức
Giêsu, và phó thác mọi hoài nghi dưới ánh sáng của Tin Mừng. Chính lúc phó thác
là khi hoài nghi được Lời Thiên Chúa giải mã; chính lúc ngoan ngoãn lắng nghe
Tin Mừng là khi Tin Mừng khai đường mở lối những nghi nan. Đây là kinh nghiệm
thiêng liêng mà chỉ người trong cuộc mới cảm được sự phong phú của cuộc biến
đổi trong Đức Tin.
Nhờ được biến đổi, anh em phấn khởi khi thấy những hoài nghi trước
đây nay trở thành những nấc thang của cầu thang Đức Tin; những nghi vấn về đời
này đời sau trước kia nay làm vững mạnh những bước
chân trên đường sống đạo; những nghi hoặc có lúc đã là nguyên nhân của bất mãn,
nổi loạn trước đó nay trở thành sức mạnh nội tâm nâng đỡ những bước chân đồng
hành với anh em ; những nghi ngại của ngày trước nay biến thành niềm xác tín
cho những chọn lựa hy sinh, quên mình khi phục vụ tha nhân.
Không ai trong anh em đã phủ nhận một
biến đổi lạ lùng, một tan biến thiêng liêng như giọt nước được hoà tan trong ly
rượu, như giòng suối nhỏ được tan biến vào đại dương. Và trong ơn Thánh Tẩy, anh em cảm nghiệm sự biến đổi siêu nhiên và thiết
thực trong Đức Giêsu.
Như thế, hoài nghi không đẩy ta xa Chúa, nhưng giúp ta tìm kiếm Chúa;
không đặt ta đối đầu với Chúa, nhưng đi cùng chiều với Chúa; không ngăn cách ta khỏi
Chúa, nhưng đưa ta đến gần Chúa; không cản trở chân ta đi theo Chúa, nhưng thúc
đẩy ta theo kịp bước chân Ngài, bởi nghi nan là công đoạn cần thiết của tiến
trình tư duy và cho mọi chọn lựa.
Vì thế, một Đức tin có chiều sâu và trưởng thành phải được tôi luyện
trong thử thách, mà hoài nghi là thử thách nặng nề và thách đố rướm máu nhất.
Các thánh gọi thử thách này là đêm tối Đức Tin, ở đó các ngài chịu thử thách
khi hoài nghi về cả sự hiện hữu và lòng thương xót của Thiên Chúa, là đối tượng
của niềm tin
qua kinh nghiệm từ hoài nghi đến với Chúa của
anh em vô thần hoặc từ các tôn giáo khác, và kinh nghiệm đêm tối hoài nghi của
Đức Tin nơi các Thánh là những bạn hữu thân tín, tri âm tri kỷ của Đức Giêsu,
chúng ta thấy rằng: hoài nghi không rời bỏ thân phận người, và trong đời sống
Đức Tin, cho dù biết Chúa lâu năm, cho dù sống chết với Chúa vẫn không tránh
khỏi trăm nỗi hoài nghi.
Giuđa, môn đệ, sống gần kề và biết rõ Đức Giêsu, cũng đã phản bội Thầy,
và tự hủy diệt vì không vượt qua được cơn thử thách của hoài nghi. Khác
Giuđa, người trộm lành chịu đóng đinh bên phải Đức Giêsu ở giây phút cuối đời
đã vượt qua hoài nghi để tin con người cùng chịu đóng đinh với mình hoàn toàn
vô tội và là Con Thiên Chúa. Anh đã nghi nan, nhưng đã dám để hoài nghi được
trở thành Đức Tin khi tha thiết khẩn nài: “Lậy Đức Giêsu, khi vào Nước của
Ngài, xin nhớ đến tôi !” (Lc 23,42).
Xin Chúa cho chúng con bình an trong hoài nghi và tín thác nơi
Chúa mọi hoài nghi trong cuộc đời, để tất cả được trở thành những viên đá góp
phần xây dựng niềm tin của chúng con nơi một mình Chúa.
Jorathe
Nắng Tím
