Con
mắt là cửa sổ của tâm hồn. Từ khung cửa này, tâm hồn nhìn đời, nhìn người, nhận ra nơi tha nhân ký hiệu của tình yêu, và biểu hiện những chọn
lựa của trái tim. Con mắt là cơ năng bén nhậy, trực tiếp, hữu hiệu biểu lộ hoàn
hảo một tình cảm, một ý nghĩ, một tâm sự. Cơ năng ấy vượt xa nhiều cơ năng khác
và giữ một vai trò quan trọng trong thông tri, giao cảm.
Người ta rất cần nhìn nhau để biết nhau,
tìm nhau, hiểu nhau, yêu nhau. Ngôn ngữ đầu tiên đã góp phần làm nên các cuộc
tình là đôi mắt, cái nhìn vì ánh mắt nào cũng
biết nói lời yêu thương, cái nhìn nào cũng biết tỏ tình trìu mến, cái
nhìn nào cũng ngọt ngào dấu ái cảm thông.
Nhìn là
nhu cầu tâm lý, và cũng là đòi hỏi sinh lý. Nhìn làm con người lớn lên
nhờ quan sát, mở rộng tầm nhìn, mở rộng tương quan, mở rộng hoài bão. Nhìn làm
đời người sinh động, phấn khởi với những khám phá mới, hy vọng mới,
chân trời mới, ước mơ mới. bước tiến mới. Không nhìn, tất cả sẽ khép lại,
co lại, nhỏ lại, teo lại từ trái tim đến khối óc, từ môi miẹng đến chân tay, bởi
đôi mắt là cửa của tâm hồn. Đóng cửa lại, làm sao có thể đón nhận, trao ban?
Đóng cửa lại, làm sao có đường cho không khí trong lành vào và xú khí từ trong
thoát ra ?
Như thế, con người rất cần có mắt để nhìn
ra cuộc đời và nhìn vào người khác để phát triển và kiện toàn bản thân. Nhưng đồng
thời cũng cần được người khác nhìn để được khẳng định. Và qủa thực, ở mỗi người,
nhìn và dược nhìn cũng như yêu và dược yêu là nhu cầu tâm lý sâu lắng tiềm tàng
giúp phát triển nhân cách và đem lại hạnh phúc cuộc sống làm người.
Nhưng không phải cứ có mắt là biết nhìn.Có
nhiều đôi mắt sáng quắc nhưng không biết nhìn, có nhiều cặp mắt cứ nhìn ai là
làm người đó sợ hãi bỏ chạy, cứ chiếu tướng ai là người đó té xỉu, run cầm cập,
toát mồ hôi. Không biết nhìn được hiểu là cái nhìn không nhân tính, cái nhìn
không tình người, cái nhìn thiếu nhân ái phủ nhận đối tượng,
cái nhìn thiếu nhân bản hạ giá trị người được nhìn, cái nhìn đe dọa, triệt
tiêu, trâng tráo lột trần người đối diện. Không biết nhìn, dù có mắt, là cái
nhìn hằn học, thù oán, khinh bỉ, loại trừ. Không biết nhìn, kể cả có mắt, là
cái nhìn soi mói, rình rập, gian ngoa, thủ đọan, khống chế, tiêu diệt.
Là cửa sổ tâm hồn, đôi mắt trên thân xác
phải mang tính người, chất người, tình người, đạo đức làm người. Mắt người mà lạnh
tanh nham hiểm, thiếu nhân tính ; mắt người mà long xòng xọc, đỏ ngầu không còn
tình người ; mắt người mà trắng giã cạn kiệt nhân đạo vì ganh ghét, căm thù
thì không còn là cửa sổ của tâm hồn con người, vì tâm hồn là
đặc thù của con người, bởi chỉ có con người mới có tâm hồn, nên mắt
mà thiếu hồn, mắt mà thiếu tâm, mắt mà đánh mất tâm hồn, bỏ quên trái tim, từ
chối ân nghiã, thì chẳng còn gì là đôi mắt tình nhân, ánh mắt ân tình, cái nhìn
nhân loại, tình người trao gửi tim người,
mắt người trong mắt ta, đời ta trong mắt người.
Đức Giêsu là Thiên Chúa làm người, và vì
làm người trăm phần trăm như con người, nên đôi mắt ấy chan chứa hồn người, đầy
ắp tình người. Đôi mắt ấy chưa bao giờ nghiền nát ai, dù có lúc đã nóng nẩy xua
đuổi phường buôn bán ra khỏi đền thờ, trách mắng những người Pharisêu kiêu
căng, tham nhũng, lợi dụng lòng đạo đức đơn sơ của những bà goá nghèo, hiền
lành, chất phác. Đôi mắt ấy rực sáng tình người, nên không khổ đau thầm kín hay
tâm sự bị vùi sâu nào đã không được tình Ngài chiếu cố, dủ thương. Đôi mắt ấy
luôn rạo rực chạnh lòng, nên không một lời van xin dù nhỏ và kín đáo đến đâu của
những người đau bệnh, tật nguyền lê lết, vật vã bên đường đã không lọt mắt xanh
Ngài. Đôi mắt ấy nhân từ, bao dung, hiền hậu như đôi mắt của Chúa Cha giầu lòng
thương xót đã không quên một con chiên ghẻ lở, hoang đàng nào, nhưng dõi bước từng
con chiên, dấu ái săn sóc từng con chiên
và âu yếm vác trên vai, ôm trong lòng. Và cũng đôi mắt rất tình, rất đẹp, rất
sáng của Thiên Chúa làm người, Đức Giêsu hôm ấy đã cứu sống người đàn bà ngoại
tình bị bắt qủa tang.
Tin Mừng Gioan được mệnh danh là Tin Mừng của
Tình yêu đã tường thuật cảnh tượng rất ngoạn mục đối với các Kinh sư, và
Pharisêu trong Ítraen, những người đang hớn hở vì mới bắt được người đàn bà
lăng loàn vi phạm luật Môsê, nhưng lại là cảnh tượng bi thương đối với những
người có tâm hồn biết thương cảm : “Vừa
tảng sáng, Người trở lại Đền Thờ. Toàn dân đến với Người. Người ngồi xuống giảng
dậy họ.lúc đó, các kinh sư và người Pharisêu dẫn đến trước mặt Đức Giêsu một
người phụ nữ bị bắt gặp đang ngoại tình.Họ để chị ta đừng ở giữa, rồi nói với
Người : “Thưa Thầy, người đàn bà này bị bắt qủa tang đang ngoại tình.Trong sách
Luật, ông Môsê truyền cho chúng tôi phải ném đá hạng đàn bà đó.Còn Thầy, Thầy
nghĩ sao ? Họ nói thế nhằm thử Người, để có bằng cớ tố cáo Người. Nhưng Đức Giêsu cúi xuống lấy ngón tay viết
trên đất.Vì họ cứ hỏi mãi, nên Người ngẩng lên và bảo họ : “Ai trong các ông sạch tội, thì
cứ việc lấy đá mà ném trước đi”. Rồi Người lại cúi xuống viết trên đất.
Nghe vậy, họ bỏ đi hết, kẻ trước người sau, bắt đầu từ những người lớn tuổi.Chỉ
còn lại mình Đức Giêsu, và người phụ nữ thì đứng ở giữa. Người ngẩng lên và nói
: Này chị, họ đâu cả rồi ? Không ai lên án chị sao ? Người đàn bà đáp : “Thưa
ông, không có ai cả”. Đức Giêsu nói : “Tôi cũng vậy, tôi không lên án chị đâu
! Thôi chị cứ về đi, và từ nay đừng phạm
tội nữa” ! xem (Ga 8,1-11).
Không nói thì chúng ta cũng biết hôm ấy có
nhiều cái nhìn. Chắc chắn có những đôi mắt cú vọ háu đói dán chặt trên da thịt
chị đàn bà áo quần còn xốc xếch, luộm thuộm, hở hang, vì chưa kịp mặc lại. Kinh
Thánh ghi rõ : Người đàn bà này bị bắt qủa tang đang ngọai tình. Bị bắt qủa
tang đang làm tình trái phép, sai luật thì ai cho mặc lại quần áo đàng hoàng,
vì họ sợ sẽ mất hết tang chứng để buộc tội
trước tòa án nhân dân được dàn dựng ngay sau đó. Có những cặp mắt thâm đen giận
dữ, muốn ném đá cho lẹ, nóng lòng chứng kiến tận mắt con mụ đàn bà đĩ thoã,
lăng loàn bê bết máu, nằm chết gục dưới làn mưa đá từ những cánh tay đàn ông vạm
vỡ, nhưng tàn bạo quyết bảo vệ Lề Luật Môsê. Bên cạnh là những ánh mắt dửng
dưng, lạnh lùng kèm theo lời bàn vô cảm : có chơi có chịu, có gan ngoại tình
thì phải có gan chịu ném đá.
Nhưng may mắn và phúc đức cho người đàn bà
có tội đang đứng giữa bàn dân thiên hạ, chờ bị ném đá theo Luật Môsê, khi Đức
Giêsu ngẩng lên và nhìn. Ngài đã nhìn các ông Biệt Phái kiêu căng, thiếu tình
người ; đã nhìn các Kinh sư lòng dạ chai đá, vị luật và nhẫn tâm, vô cảm.Với cả
hai nhóm người này, cái nhìn của Đức Giêsu đã xoáy vào tận sào huyệt thâm sâu nhất của họ, đó là sào huyệt cất dấu
cẩn thận tội lỗi, che đậy con người thật giả hình, với châm ngôn "sống để dạ, chết mang theo". Cái
nhìn tận tâm can của Đức Giêsu đã giải giới vũ khí từ tay họ, nghiã là làm họ mất hết ỡ dao to búa lớn ữ để ăn tươi nuốt sống
người đàn bà phạm tội ngoại tình dưới cơn mưa đá hứa hẹn rất dữ dội, tàn nhẫn.
Nhưng cũng đôi mắt Con Người Thiên Chúa hôm ấy đã ngước nhìn người đàn bà có tội
đáng chết và đang chờ chết, khi Đức Giêsu ngẩng lên lần thứ hai, lúc chỉ còn lại
một mình Ngài và người phụ nữ. Cái nhìn này khác với cái nhìn thứ nhất dành cho
các người Biệt Phái và Kinh sư, vì là cái nhìn của lòng thương xót, tha thứ, sai đi, chúc phúc. Đức Giêsu đã
không lên án người đàn bà ngoại tình như Luật Môsê quy định vì Ngài là chốn náu
ẩn của người có tội cần lòng xót thương. Đức Giêsu đã không loại trừ hay cô lập
người đàn bà có tội khỏi cuộc đời, khỏi xã hội loài người, khỏi nếp nhà, cảnh sống
hạnh phúc của chị, nhưng sai chị về gia đình, về lại tổ ấm yêu thương, an toàn
mà chị đã dại dột, nông nổi bỏ đi. xem (Ga 8,11). Đức Giêsu cũng không xếp chị
vào hạng người cần phải cải tạo, loại người phải được làng xóm, khu phố theo
dõi, giáo dục, canh phòng, nhưng trấn an, khuyến khích chị cố gắng sống tốt, sống
đẹp hơn mỗi ngày, như lời chúc phúc cho tương lai tràn ngập ánh sáng Bình An thật đang mở ra cho chị sau
lần gặp gỡ Đức Giêsu trong một hoàn cảnh vô cùng bi đát, nguy hiểm : chênh vênh
trên đường tơ kẽ tóc giữa sự sống và cái chết tức tưởi, ô nhục.
Qủa thực, qua cách giải quyết không thể ngờ trong trình thuật trên, Đức
Giêsu đã làm rõ giáo lý Đạo mới của Ngài khi đối chiếu với giáo lý của Đạo cũ
Do Thái ; đã kẻ rõ lằn ranh giữa Luật cũ Môsê và Luật mới của Ngài. Sở dĩ những
người Biệt Phái và Kinh sư muốn thử Ngài để có cớ buộc tội Ngài là vì họ biết
Ngài không dám làm ngược lại Luật Môsê,
và nếu Ngài không dám tức là giáo lý mới của Ngài không có nền tảng, nhưng nếu
dám đi ngược Luật Môsê, Ngài sẽ lập tức bị buộc tội bôi bác, khinh thường Luật
Thiên Chúa. Cả hai lựa chọn, hoặc dám hoặc không dám đều sẽ đưa Ngài vào ngõ bí, tử lộ, theo phỏng
đoán của những người chống đối, đang gài bẫy Ngài.
Sự khác biệt căn bản của Đạo cũ, Luật cũ
Môsê với giáo lý và giới răn mới của Đức Giêsu là tình yêu thương, tha thứ, cứu
chữa cả những gì tưởng như không còn có thể cứu chữa. Nếu Đạo cũ chỉ lo canh chừng, tuân giữ từng dấu
phẩy của Lề Luật, để đảm bảo một thứ công bình tuyệt đối, theo kiểu : “Răng
đền răng, mắt đền mắt”, và một trật tự xã hội hoàn hảo, kiểu : ăn cắp
thì chặt tay, nhìn bậy thì móc mắt, nói làm xàm, phạm thượng thì thẻo môi, cắt
lưỡi, thì Đức Giêsu lại loan báo một
chân lý hoàn toàn mới : Nước Thiên Chúa là Nước của Tình Yêu thương xót,
Đấng Mêsia là dung mạo đích thực của Thiên Chúa giầu lòng thương xót, Tin Mừng
cứu độ là tin vui Thiên Chúa thương xót và cứu chữa dân Người. Vì thế, tất cả
con người, cuộc đời, hoạt động, sứ điệp, thao thức, khắc khoải của Đức Giêsu đều
là lòng thương xót, xây dưng trên lòng thương xót, hướng về lòng thương
xót.Thương xót là tên của Thiên Chúa trong Đức Giêsu, Thương Xót là nội dung của
Kitô giáo, Thương Xót là hiến chương, lề luật của Đạo mới do Đức Giêsu sáng lập,
Thương
xót là căn cước của công dân Nước Trời, là visa để vào vương quốc của Thiên Chúa.
Hôm ấy, thẹn thùng, cay đắng phải đứng giữa
đám đông, dưới bao nhiêu ánh mắt khinh bỉ, nguyền rủa, lên án, tẩy chay, vô cảm,
dửng dưng, người đàn bà ngoại tình bị bắt qủa tang đã may mắn gặp gỡ Đức Giêsu,
Thiên Chúa của lòng xót thương, nhân hậu, và cái nhìn trìu mến, cảm thương, bao
dung của Thiên Chúa giầu lòng thương xót ấy đã cứu sống, ban lại bình an, hạnh
phúc cho chị. Chẳng thế mà chị đã không bao giờ quên được Con Người Thiên Chúa
với cái nhìn đã cứu chị khỏi bàn thua trông thấy : bị ném đá cho đến chết.
Hôm nay, cũng với Đức Giêsu của hôm ấy giữa phiên toà xử người đàn bà ngoại tình
bị bắt qủa tang, ánh mắt của Thiên Chúa
làm người đang nhìn tôi, nhìn bạn; đôi mắt
Con Người Thiên Chúa vẫn một mầu bao
dung, nhân hậu đang âu yếm nhìn mọi người, và cái nhìn thương xót, cứu độ ấy
không bao giờ mỏi mệt dõi từng bước chân của mỗi người, bởi Hạnh Phúc của Thiên
Chúa giầu lòng thương xót chính là được nghe con người kêu cầu Ngài xót thương,
để Ngài được thương xót con người, như
đòi hỏi của yếu tính Thương Xót nơi Ngài.
Jorathe Nắng Tím
