Từ năm 1990, Việt Nam là nước đầu tiên ở Châu Á, và quốc
gia thứ hai trên thế giới ký Công Ước Quốc Tế về Quyền Trẻ Em. Tuy thế, các cuộc
bạo hành trẻ em trong gia đình, ở học đường, cũng như ngoài xã hội ngày càng
gia tăng với tốc độ chóng mặt. Nguyên nhân
nào đã và đang đưa trẻ em chúng ta vào vùng bạo hành đầy đe dọa, nguy hiểm này ?
Thực vậy, nạn bạo hành trẻ em đang làm nhức nhối rất
nhiều trái tim. Làm sao tim người yêu trẻ không nhức nhối trước những Lương Văn Tĩnh ở Cao Bằng đã thường
xuyên gánh chịu những trận đòn vô cớ của người cha bê tha rượu chè, suốt tuổi
thơ cho đến ngày cha qua đời, những Đỗ Doãn Lập ở Bắc Ninh bị cha đánh bể đầu bằng điếu cầy inox tháng tám năm 2015, những
Phan Văn Sỹ ở Nghệ An bị mẹ xích chân, đánh
bầm mình bằng đòn gánh. Tháo được xích, em bỏ nhà đi hoang từ dạo mới bẩy tuổi.
Làm sao lòng người yêu trẻ không quặn đau trước những bé gái như Nguyễn Thị Kim
Linh ở Bình Thuận bị mẹ đổ xăng đốt sống chỉ vì không bán hết vé số mẹ giao, những
bé thơ như Trần Phương Đại mới bốn tuổi đã bị cha
bóp cổ chết, rồi vùi xác dưới cát, chỉ vì em thấy cha đi chơi với bồ nhí. Làm
sao nước mắt cảm thương không xót xa chảy khi em bé Khương Minh Khôi, hai mươi
lăm tháng tuổi bị bà ngoại là Thạch Thị Sương bạo hành phải chuyển đến khoa cấp cứu của bệnh viện đa
khoa Bạc Liêu ngày 6. 12.2019 trong tình trạng nguy kịch, và vụ việc xẩy ra gần nhất, vào trung tuần tháng 12/2019 tại Sóc Trăng, khi người cha
đã ép con trai tám tuổi uống rượu rồi đăng clip, để làm áp lực trên vợ,
khi chị giận chồng bỏ đi. Đó là chưa kể những cảnh làm tan nát lòng người có trái
tim yêu trẻ khi phải nghe kể những màn hành hạ dã man trẻ em tự kỷ ở một số
trung tâm tự kỷ ngay tại thành phố Hồ Chí Minh.
Qủa thực, con số trẻ em bị bạo hành ngày càng tăng.
Theo số liệu chính thức của cơ quan chức năng Việt Nam, thì mỗi năm có trên bốn
ngàn vụ bạo hành nghiêm trọng phải xử lý trước pháp luật, nghiã là bên cạnh con
số “bốn ngàn” này, còn rất nhiều “ngàn” vụ bạo hành chưa đạt đến mức trầm trọng
để pháp luật phải nghiêm minh xử lý, nhưng điều này không có nghiã không đem lại hậu qủa nặng nề cho nạn nhân.
Các nạn nhân đáng thương của bạo hành hầu hết đều còn ở
tuổi thơ, cái tuổi phải được nuôi nấng, cưng chiều, ân cần dậy bảo ; cái
tuổi quấn quýt bên mẹ cha, ngồi trên gối mẹ, trong vòng tay cha.
Các nạn nhân ở tuổi thơ bé bỏng đã không thể hiểu tại
sao mình lại bị đối xử dã man, bị đánh đập như thú vật, bị xua đuổi như kẻ gian
ác, bị chửi bới như kẻ thù bởi chính những người đã sinh ra mình ? Các nạn
nhân thơ ngây ấy sẽ chỉ biết ghi nhớ vào da thịt từng cú đấm, từng cái tát, từng
trận đòn, và khắc ghi vào xương tủy từng lời đay nghiến, từng ngày bị bỏ đói, từng
đêm bị đuổi ra đường, từng lần bị lột trần truồng làm trò cười cho đám đông hàng
xóm hiếu kỳ. Và tất cả những đau đớn trên thân xác, cũng như những đau khổ tinh
thần được ghi nhớ, ghi khắc đó sẽ mãi ám ảnh suốt cuộc đời nạn nhân, mà hậu qủa
là tính tự ty, nhút nhát, thiếu tự tin, tiêu cực trước mọi tình cảm, dè dặt,
nghi ngại đối với mọi người, nhất là một mối căm thù không tên ngày càng lớn dần,
chờ cơ hội bộc phát thành hành vi tội ác.
Vì thế, người ta không ngạc nhiên khi phần lớn nạn nhân
bị bạo hành trong gia đình khi còn bé đã trở thành tội phạm khi trưởng thành.
Những hình ảnh bạo hành khó tẩy xóa trong óc não, những vết thương, vết sẹo tình
cảm bị tổn thương hằn sâu trong tâm hồn đã đánh thức các nạn nhân trở lại vùng
bạo lực, đồng thời thôi thúc lòng căm thù và biến nạn nhân của bạo lực ngày xưa
thành tác nhân của bạo lực hôm nay.
Nếu quan sát kỹ lưỡng, người ta sẽ nhận ra một số nguyên
nhân tâm lý gây ra các vụ bạo hành trẻ
em trong gia đình :
1.
Do cha mẹ tự
cho mình độc quyền sở hữu con cái :
Vẫn biết con cái thuộc về cha mẹ và cha mẹ có quyền trên
con cái. Nhưng ngoài quyền trên con, cha mẹ còn bổn phận nuôi dưỡng, giáo dục,
mà bổn phận cao cả, quan trọng, nền tảng hơn hết, chính là Yêu Thương. Thiếu đi
bổn phận yêu thương, cha mẹ không còn là cha mẹ đích thực ; sao lãng bổn
phận yêu thương, cha mẹ không còn được coi là cha mẹ của con cái, bởi yêu thương
bao trùm tất cả đời con, yêu thương ấp ủ đời con, yêu thương cho con lớn thành
người, yêu thương xây dựng bản ngã, nhân vị, tương lai của con, yêu thương chuẩn
bị cho con đôi cánh để con tự bay trong trời rộng thênh thang thuộc về con, yêu
thương tập cho con từng bước để vào đời, yêu thương chấp nhận ở lại nhà dõi bóng
con trên hành trình đời sống mà không trói buộc đôi chân con, không giam giữ tự
do lựa chọn cuộc sống của con, và một khi đã yêu thương thì loại bỏ “trước tiên, ngay lập tức và mãi mãi”
những gì dính dáng đến bạo hành độc ác, bạo lực dã man, hung bạo làm sợ hãi.
Khi tự cho mình độc quyền sở hữu con cái, cha mẹ dễ quên
ơn gọi làm cha mẹ để yêu thương, vì con cái cần ở cha mẹ tình yêu, lòng thương
xót hơn tất cả những gì khác, do nhu cầu thiết yếu ở con cái chính là nhu cầu tình
yêu.
Vì thế, một em bé, dù được ăn ngon, mặc đẹp, nhưng thiếu
tình yêu của cha mẹ, cũng vẫn bất hạnh trong cuộc sống và mất quân bình trong
tiến trình hình thành nhân cách. Tự cho mình độc quyền sở hữu con cái, cha mẹ sẽ
biến con cái thành sở hữu vật hoặc phương tiện, và toàn quyền xử lý, sinh sát
trên phương tiện, sở hữu vật đó. Đây là lý do nhiều cha mẹ khi được người ngoài
can gián, khuyên nhủ đừng đánh đập, hành hạ con cái, đã ngang nhiên trả lời :
“Con tôi, tôi sinh ra nó, nên tôi muốn làm gì trên nó thì làm”. Thế ra, hễ cứ
sinh con là có toàn quyền cho con sống, hoặc bắt con chết ; hễ cứ làm cha
mẹ là có quyền cho con làm con hoặc bắt con làm nô lệ. Não trạng thật đáng sợ và
kinh khiếp đã và đang đe dọa biết bao cuộc đời con cái !
2.
Cha mẹ lầm
lẫn giáo dục với trừng phạt :
Hình phạt trong giáo dục không bao giờ được mang tính bạo
hành, bạo lực, vì giáo dục luôn được thôi thúc bởi tình yêu, và phải ở trong bầu
khí yêu thương. Ở ngoài tình yêu, giáo dục không còn là giáo dục. Đây là nguyên
tắc căn bản của giáo dục, nên khi không yêu thương, người ta không giáo dục.
Cha mẹ giáo dục con tất nhiên phải yêu thương con, nên
khi sửa trị con bằng những hình phạt không mang tính tôn trọng nhân phẩm của
con như sử dụng nhục hình, đọa đầy thân xác, chẳng hạn lột trần truồng, trói
tay, xích chân, không cho ăn, hoặc đổ đồ ăn xuống đất và bắt con ăn như chó ;
cũng như những hình phạt làm tổn thương tinh thần như chửi bới, nguyền rủa nặng
lời, đại loại như : mày đừng sinh ra thì hơn, tao khổ vì mày, vì mày mà
tao phải cơ cực, nuôi chó còn có lợi hơn nuôi mày, mày không phải con tao, mày
là đồ vô tích sự, mày chết cho rồi, đi cho khuất … Tất cả đều không giáo dục, vì
là bạo lực, bạo hành, và hoàn toàn ở ngoài, đối nghịch với yêu thương.
Nếu đặt mình vào vị thế của con cái đang bị đánh đập,
chửi rủa, cha mẹ sẽ thấy mình không còn
là con cái của cha mẹ yêu thương, không còn là thành viên của mái ấm gia đình,
không còn là người được quyền làm con cái của cha mẹ, nhưng đơn thuần là kẻ thù
không đội trời chung của cha mẹ, người đang la hét rủa xả và dã man đánh đập
con cái.
Bị đặt vào hoàn cảnh bị cha mẹ trừng phạt tàn nhẫn như
đang đánh quân thù ấy, hỏi có người con nào dám nghĩ mình là con cái được cha mẹ
yêu thương, dám tin mình là con được sinh ra “từ lòng mẹ bao la như biển Thái Bình,
từ công cha cao vời như núi Thái Sơn”. Chắc chắn là không, và mãi mãi là không
trong tâm khảm những đứa con bị cha mẹ giáo dục bằng hành hình, tra tấn.
Tóm lại, không thể sử dụng bất cứ hình phạt nào phảng
phất bạo lực khi sửa dậy con cái, bởi giáo
dục luôn dị ứng với bạo lực. Giáo dục đòi tình yêu, cần tình yêu và chỉ thành công
với tình yêu. Do đó, cha mẹ đừng lầm lẫn giáo dục với trừng phạt, hiểu như phương
tiện bạo lực để giáo dục con cái, bởi hành vi bạo lực dù với cách thế, hay mức độ
nào cũng hoàn toàn phản giáo dục, vì đem lại những hậu qủa cực kỳ bất lợi cho
con cái, và tai hại lâu dài trong tương quan giữa con cái với cha mẹ.
Ở đây, chúng ta cần thay đổi não trạng : “yêu cho
roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi”. Có thể nguyên tắc đã áp dụng cách đây năm
chục năm mà không gây bức xúc, khi mà ý thức nhân phẩm, nhân vị còn chưa rõ nét,
nhưng ở vào thời đại mới, khi ý thức về quyền con người, quyền trẻ em, quyền cá
nhân, quyền sống và hưởng hạnh phúc cuộc sống phát triển cao và mạnh, thì nguyên
tắc giáo dục bằng roi đòn, thiết tưởng không còn hợp thời, vì cuộc sống ngày càng
phát triển bắt buộc ta phải bỏ lại sau lưng những gì không còn xứng hợp với đòi
hòi, nhu cầu mới của con người. Chúng ta cũng đừng quên : có rất nhiều cách
sửa trị mang tính yêu thương và đạt hiệu qủa giáo dục cao, mà đã là cha mẹ, ai
cũng biết phải làm gì cho hợp tình, hợp lý, hợp cảnh, một khi đã nằm lòng ý thức :
bổn phận và quyền lợi chính yếu của cha mẹ là yêu thương con cái đến cùng, và tình
yêu không bao giờ đội trời chung với bạo lực.
3.
Cha mẹ
không sống cuộc sống của con :
Khi cho mình độc quyền sở hữu con cái, cha mẹ đã sai lầm
cho mình có cả quyền trên toàn thể cuộc sống của con, khi dành độc quyền làm chủ
đời con. Cha mẹ quên rằng không ai sống thay ai, chết thay ai, nhưng mỗi người có cuộc đời riêng, phải sống cuộc đời
riêng, và một mình làm cuộc đời ấy. Người
khác, dù cha mẹ cũng chỉ là người chuẩn bị, hướng dẫn, nâng đỡ, đồng hành, nhưng
không bao giờ thay thế.
Vì thế, cha mẹ sẽ như chim mẹ tập cho chim con bay, để
con tự mình bay trong trời rộng thênh thang, vì cả bầu trời ấy thuộc về con, và
con được tự do, tha hồ bay lượn, làm cuộc đời mình trong đó. Sống thay con, nói
cách khác, bắt con sống theo kiểu sống, nếp sống của mình, mà không cho con tự
do chọn lựa cuộc sống, đó là xâm phạm quyền sống, chiếm đoạt quyền làm người của
con. Và điều đó không xứng hợp với tình yêu chân chính của cha mẹ dành cho con
cái, bởi cha mẹ yêu con cách chân chính phải biết chuẩn bị cho con vào đời bằng
đôi chân của con, chuẩn bị cho con nhập cuộc bằng khối óc, bàn tay của con, chuẩn bị cho con thành
người bằng tạo cho con niềm tin vào sứ mệnh
làm người, trang bị cho con tình yêu đối với bản thân, với người và cuộc sống, đặc
biệt lòng tự tin vào khả năng, và thiện chí. Cha mẹ yêu thương sẽ không lấy cánh
đại bàng của mình mà che kín bầu trời tương lai của con, cũng không dùng nanh
vuốt sắc nhọn đe dọa ước muốn mạo hiểm trước cuộc đời của con, càng không trở
thành hàng rào, tường cao ngăn chặn, giam hãm hạnh phúc dấn thân nhập cuộc của
con trên hành trình làm người.
Tóm lại, chỉ tình yêu đích thực của cha mẹ mới chấm dứt
thảm trạng bạo hành trẻ em trong gia đình ; chỉ lòng thương của cha mẹ mới
giải phóng con cái khỏi nỗi sợ và đe dọa
bị đánh đập, nguyền rủa ; chỉ hy sinh của cha mẹ mới cho con niềm vui và hạnh
phúc được lớn lên làm người tự tin, tự trọng, tự trách nhiệm đời mình ; chỉ
tâm hồn bao dung của cha mẹ mới cho con chắp cánh bay vào trời tương lai hy vọng ;
chỉ tinh thần khai phóng, cởi mở của cha mẹ mới thực sự giáo dục con trở thành những
con người đứng vững và bước nhanh trên đôi chân của mình ; chỉ tấm lòng nhân
hậu và tâm tình trìu mến, dịu ngọt của cha mẹ mới sửa chữa những sai lầm, lấp đầy
những khiếm khuyết, làm tròn trịa những thiếu sót của con, và chỉ trái tim yêu
thương đến cùng của cha mẹ mới thực sự cho con hạnh phúc suốt đời được làm con
cái của cha mẹ.
Noel về, mùa của tình yêu gia đình, mùa của niềm vui bé
thơ, mùa hạnh phúc của những trái tim đang yêu và được yêu.
Xin Ánh Sáng Tình Yêu xua đi đêm tối của bạo lực trong
các gia đình, để không một bé thơ nào còn bị bỏ đói, bị đánh đập, bị xua đổi, bị
nguyền rủa, bị tống khứ khỏi nôi ấm tình
yêu là Cung Lòng Cha Mẹ, khỏi mái ấm tình yêu là Gia Đình An Vui, Hạnh Phúc kể
từ Mùa Giáng Sinh Tình Yêu này.
Jorathe
Nắng Tím
