Chương VI: GIA ĐÌNH HAI BÊN

Ngày cưới của hai người năm xưa đã không chỉ là ngày vui của riêng hai người yêu nhau; lấy nhau làm vợ chồng, mà còn là niềm vui lớn của hai gia đình cô dâu, chú rể, mà từ nay được gọi là thông gia.

Thông gia là hai gia đình thông cảm, thông đồng, thông tin, thông thương, thông giao với nhau. Nhờ  hôn nhân của hai người con mà cha mẹ hai bên trở thành thân thuộc, gắn bó. Nhờ có hai người nam nữ của hai gia đình kết hôn mà hai gia đình từ nay có tương quan thân mật, thân ái, thân tình, thân thương. Người ta trân qúy thông gia và không muốn làm mất lòng thông gia, bởi vì ở bên nhà ấy có con của mình.

Nếu ngày thành hôn của con cái, cha mẹ hai bên hạnh phúc bao nhiêu khi trở thành thông gia, thì ngày ly hôn của hai đứa, thông gia sẽ đau buồn bấy nhiêu. Họ đau buồn vì từ nay mối giây liên kết hai gia đình đã bị đứt, nên dù muốn dù không, liên đới của họ không  còn thông thoáng, nhẹ nhàng, cho dẫu con cái của vợ chồng ly hôn vẫn mãi là cháu nội bên này, cháu ngoại bên kia.

Liên đới không còn thông thoáng, vì từ nay ra vào gặp mặt, hai bên thông gia như chạm phải nỗi đau của con gái, hay con trai mình và nổi cộm những than thở, trách móc có thể không thành tiếng, nhưng không hẳn không chua chát hằn học.

Quan hệ không còn nhẹ nhàng, vì sau ngày hai đứa ly dị, cha mẹ hai bên  mang  một mặc cảm lạ kỳ, thứ mặc cảm khó gọi tên nhưng  nặng chình chịch như khối đá cứ ngày đêm đeo đẳng.

Bởi ly hôn tách hai người, nên ly hôn của hai người cũng ngăn cách “thông gia”. Đó là điều tất nhiên, nên mới xẩy ra nhiều cảnh dở khóc dở cười khi thông gia đổ tội, bắt lỗi,  ăn vạ, trả thù nhau chỉ vì mù quáng bảo vệ quyền lợi của con gái, hay con trai mình. 

Nghe con trai, hay con gái  luận tội đối phương vừa ly dị, người ta sẽ bất kể phải trái, bất xét tình nghiã, bất chấp danh dự để gay gắt lên án, hay quyết một phen  “ăn thua đủ” với thông gia để đòi lại những gì con mình đã mất vì lấy vợ hoặc theo chồng. Người ta hạch nhau từng chuyện nhỏ, bới từng vết nám trên đời nhau, đồng thời thêu dệt, thổi phồng đủ thứ giai thoại có hại cho đối phương. Kết qủa là cuộc chiến của hai người  trở thành cuộc chiến giữa hai “thông gia”.

Nêu lên vấn đề này để  lưu tâm đến hậu qủa của thái độ nơi  vợ chồng ly dị đối với gia đình hai bên. Chính thái độ của hai người là yếu tố quyết định tương quan sắp tới và bầu khí giữa hai thông gia. Nếu vợ chồng, sau khi ly dị vẫn duy trì tương quan tình nghiã đối với gia đình hai bên bằng cách tránh để chuyện ly dị là chuyện riêng của hai người ảnh hưởng trên hai gia đình thì liên đới thông gia không bị xuống cấp. Trái lại, những lý do đưa đến ly dị nếu bị khai thác với ác ý bởi hai bên sẽ dẫn đến đổ vỡ tình thân giữa hai nhà, vì không bên nào chịu nhận con mình lỗi, nhưng quy trách nhiệm, đổ tội cho gia đình bên kia. Đại loại như: con ông bà chỉ ăn bám, lười biếng, bê tha, hoang đàng, vợ nọ con kia, không biết lo chồng con,  lẳng lơ, dâm đãng…Mỗi tiếng nói là mỗi phát súng, mỗi âm thanh là mỗi nhát dao, nhát búa bắn vào đời nhau, đập vào uy tín, danh dự của nhau.

Vì thế, cần tránh biến chuyện ly dị thành nguyên nhân những bất hoà mang tầm vóc gia tộc với tính cách truyền kiếp bằng ý thức trách nhiệm tình cảm của mình đối với cha mẹ, gia đình hai bên:

1.            Ý thức trách nhiệm tình cảm khi nhân danh một thời là dâu, rể để không nhẫn tâm chà đạp tình cảm của cha mẹ, gia đình vợ hoặc chồng. Người tử tế không vội vô ơn, không nỡ phụ ơn, nhưng mãi mãi biết ơn, dù ơn ấy rất nhỏ. Thực ra không có ơn nhỏ, chỉ có tấm lòng người thụ ơn nhỏ. Sẽ nhỏ lắm nếu thẳng tay chặt đứt ân tình của cha mẹ vợ hoặc cha mẹ chồng khi vợ chồng chia tay, ly dị. Cũng sẽ nhỏ đến lố bịch, nếu đang tâm phỉ nhổ vào tình thương của những người đã một thời tận tụy và ân cần gầy dựng  tình yêu, hạnh phúc của mình. Đừng quên: ly dị là quyết định riêng của vợ chồng mà cha mẹ hai bên đã không có quyền can dự.      

2.   Ý thức trách nhiệm tình cảm khi nhân danh sự có mặt của con cái,  bởi chúng vẫn mãi là sợi giây huyết thống nối kết gia đình hai bên. Coi thường “thông gia” là bất công đối với con cái, vì xâm phạm đến ông bà, chú dì, cô cậu, anh em họ hàng của chúng. Nếu đã cho các con ra đời, cha mẹ, dù không còn ở với nhau, vẫn có trách nhiệm tôn trọng và bảo vệ  liên đới gia tộc, họ hàng của con cái. Chúng có quyền đòi hỏi được đặt trong bầu khí an toàn và hạnh phúc của gia tộc. Chúng có quyền được đáp ứng nhu cầu tình cảm gia tộc và quyền lưu giữ những chất tố của tổ tiên, nòi giống.

3.   Ý thức trách nhiệm tình cảm khi nhân danh gia đình là nền tảng của xã hội loài người để không vì lý do ly dị mà phá bỏ tình yêu gia đình; trái lại, chính lúc không còn chung sống lại là thời người ta cần đến gia đình hai bên để bù đắp những thiếu hụt, khoảng trống tình cảm, nhất là tình trạng quân bình tình cảm  của con cái. Bao nhiêu ông bà đã có mặt để gánh đỡ gánh nặng con cái khi cha mẹ ly dị. Bao nhiêu chú dì, cô cậu đã kề vai chia sẻ những khó khăn của  những ngày hậu ly dị khi mọi sự đều xáo trộn, mọi việc đều dang dở, mọi người đều khủng hoảng, hoang mang.  

Nhờ ý thức trách nhiệm tình cảm đối với gia đình hai bên, vợ chồng sau ly dị vẫn giữ được chỗ đứng của mình trong lòng gia đình hai bên và đây chính là chỗ đứng an toàn, vững chắc nhất cho phép tâm hồn hai người ly dị tìm được bình an thực sự, nhờ tránh được những căng thẳng do mẫu thuẫn, đố kỵ giữa hai thông gia.   

Cũng trong ý hướng gìn giữ và bảo tồn tình cảm đối với gia đình hai bên mặc dù đã ly dị, người ta được mời gọi vượt lên những xích mích nhỏ mọn, những tranh chấp cỏn con giữa hai gia đình để hàn gắn bao nhiêu có thể những đổ vỡ do ly dị mà người nhận hậu qủa nhiều nhất vẫn luôn là con cái. Trong hoàn cảnh này, hai người trong cuộc nên tự hỏi:  Hôn nhân của chúng ta đã đổ vỡ  không lẽ sẽ kéo theo đổ vỡ  tình cảm của hai gia đình  chúng ta?  

Kéo theo đổ vỡ tình cảm giữa hai gia đình, vợ chồng ly dị sẽ mất điểm tựa thăng bằng không những của đời sống tình cảm, mà còn cho đời sống vật chất, xã hội; bởi hậu ly dị là lúc hầu như tất cả đều xáo trộn, thay đổi. Vì ly dị nên chỗ ở có thể phải thay đổi do đòi hỏi của việc làm, và điều kiện di chuyển; vật chất có thể thiếu hụt do chi phí sẽ nhiều hơn vì hai người hai chốn; khả năng đáp ứng nhu cầu sinh hoạt thường ngày có thể  giảm sút. Vì thế, gia đình hai bên càng trở nên phao an toàn, chỗ dựa cần thiết cho những ngày giông bão. Đừng vì tự ái mà để rơi vào tình trạng cô đơn, trống trải trước phong ba bão tố thời hậu ly dị. Đừng giận chồng cũ, vợ cũ mà chém cha mẹ chồng, bố mẹ vợ. Cũng đừng lôi hết mọi người thuộc gia đình người xưa ra mạt sát. Làm như thế, cư xử như vậy là thiếu lương thiện, công bằng và nhân ái. Trái lại, phải lương thiện chân  nhận  công ơn của cha mẹ hai bên; phải công bằng nhìn nhận những thiếu sót của mình đã góp phần gây nên đổ vỡ và phải nhân ái để không bạc tình phụ nghiã đến độ “cạn tầu ráo máng” với những đấng bậc đã cưu mang, yêu thương, xây dựng đời mình.

Kéo theo đổ vỡ giữa hai gia đình là làm mất cơ hội thăng tiến bản thân của hai người ly dị, bởi hơn lúc nào hết, thời hậu ly dị, gia đình hai bên như  thành cầu rất an toàn để bám vịn cho dẫu những bước chân ly dị có chuyếnh choáng, chao đảo, liêu xiêu, điên dảo đến đâu.

Chia sẻ về nguy cơ đánh mất thông gia sau khi ly dị, người viết muốn đề nghị một cái nhìn cởi mở hơn, cái nhìn của những tâm hồn quảng đại không chấp nhất, câu nệ, gò bó vào bất cứ lề thói tiêu cực nào; bởi khi tâm thức bị trói buộc vào một định kiến, nó sẽ  không thông thoáng, thảnh thơi để vươn lên tầm nhân ái. Không biết bao nhiêu hôn nhân đổ vỡ đã kéo theo đổ vỡ tình nghiã thông gia. Có cần thiết và hợp lý để xoá tên nhau, phụ tình nhau như thế không ? Thiết tưởng là không để  không nhận chìm  con cái sau khi cha mẹ ly dị trong bầu khí căm phẫn độc hại vì những căng thẳng không nền tảng giữa gia đình hai bên; để không phí phạm tình cảm của cha mẹ, gia đình hai bên trong khi tình cảm “hôn nhân” đang cạn nguồn, khánh kiệt.

Ước mong ly dị không là tiền đề cho những hủy bỏ quan hệ tình cảm, liên đới yêu thương, kết nối ân tình giữa hai gia đình “thông gia”. Và thời hậu ly dị của hai người thôi chung sống như vợ chồng không là thời của bom đạn đổ trên mái ấm bình an của cha mẹ hai bên.