TÌNH BẠN

Châm ngôn Pháp có câu “Ai có được người bạn tốt là có cả kho tàng”.

Mấy ai trong chúng ta đã có được kho tàng qúy giá?

Tình bạn là một thứ tình “thong thả, trong sáng, nhẹ nhàng”. Thong thả vì không có cái vội vã, đam mê rối bời, xuôi ngược của tình lứa đôi; trong sáng vì những cám dỗ của ích kỷ ít có cơ may xuất hiện và phát triển; nhẹ nhàng nhờ không bị ràng buộc, gò bó. Sở dĩ có được những đặc tính này là vì tình bạn là một thứ tình rất tự do.

Tình bạn tự do vì không bị chi phối gắt gao bởi nhu cầu tâm sinh lý. Tình bạn cần, nhưng không là điều kiện sống còn. Nó có những đường nét tự do độc đáo mà không tình nào có được.

Nhìn vào thực tế và qua kinh nghiệm, tình bạn không theo một khuôn mẫu, quy thức nào nhất định: ta có thể có bạn hay không có bạn; ta chọn làm bạn người hợp với ta, ta thích; ta có thể chọn bất cứ ai, không bị hạn chế, khoanh vùng theo tuổi tác, tôn giáo, nghề nghiệp, môi trường và nhất là kiểu chơi với bạn của mỗi người cũng rất phong phú, phóng khoáng, thoải mái, không theo một mô hình, khuôn mẫu nhất định nào... Ai cũng có thể là đối tượng của ta, bởi ai cũng có thể trở thành bạn ta. Chân trời tình bạn luôn mở rộng, không nhất thiết chỉ vài người, ở một vài nơi, thuộc một vài chủng tộc…; nhưng luôn mở rộng đến bao la, bất tận, không dừng ở một ranh giới, phạm trù nào... bởi tình bạn tự thân đã là một tình tự do không biên giới.

Đó là khả thể lớn lao của tình bạn. Khả thể này cho phép ta bay nhẩy, bơi lội trong thế giới tình người. Ở đâu, lúc nào ta cũng có thể tìm bạn, có bạn, gặp bạn, trở thành bạn.

Nhưng cũng chính khả thể lớn lao này mà chọn bạn trở nên phức tạp. Tôi có thể có nhiều bạn, có thể trở thành bạn của nhiều người, nhưng “những có thể “ấy chỉ mở rộng bờ cõi, ranh giới, phạm vi, chứ không là những bảo đảm chắc chắn. Khả thể có bạn, trở thành bạn không thay thế những điều kiện làm sao để có bạn và là bạn thực sự. Khi không nhận diện chính xác và phân biệt rõ rệt “khả thể” và “điều kiện”, ta sẽ rơi vào tình trạng của số đông là đánh gíà thấp tình bạn và biến tình bạn thành những món hàng nhất thời. Tình bạn lúc ấy sẽ bị nhìn dưới lăng kính “thương mại“ và từ đây sẽ nặng nề vì bị đổi chác, cân đong.

Tình bạn chân chính, ngoài tính tự do làm nền tảng, còn đòi một trái tim bén nhậy. Bạn thường là người bén nhậy trong mọi tâm trạng, hoàn cảnh, tình huống của đời ta. Đau buồn, hạnh phúc, thất bại, thành công ta thường chia sẻ với bạn và bạn là người hiểu ta hơn ai hết. Có nhiều vấn đề khó khăn, tâm sự khúc mắc, ta không thể hở môi với người khác dù là vợ, chồng, cha mẹ, anh chị em ruột.. nhưng bạn lại là người giúp ta trút bỏ tâm sự và tìm ra đáp số đúng nhất. Sở dĩ ta nói được tất cả với bạn mà không mắc cở, sợ hãi, ngượng ngùng là vì tình bạn luôn “trong sáng, thong thả, nhẹ nhàng” nên có khả năng đảm bảo một khoảng cách cần thiết để tự do và nhân vị của ta không bị chiếm đoạt, tấn công và khả năng dự phòng một khoảng “không gian tình cảm” cần thiết để lòng tương kính không bao giờ bị xói mòn. Giữa ta và bạn có một tương giao đặc biệt, khác mọi tương giao khác. Đó là tương giao của tự do. Chính tự do làm nên tình bạn, xây dựng tình bạn. Tự do ấy tuy đặt ta trước rủi ro bỏ bạn hay bị bạn bỏ; nhưng có rủi ro như thế, tình bạn mới đẹp, mới tinh ròng nhờ luôn giữ dáng “thong thả, trong sáng, nhẹ nhàng”.

Tôi với bạn, ít nhiều chúng ta đã có bạn và là bạn của nhiều người. Tình bạn nơi ta lắm lúc nhạt nhoà, mờ mịt, lơ mơ, rời rạc như mây khói; nhưng cũng có lúc sôi nổi dữ dội. Nhiều người bạn đã theo ta một quãng đường, người khác một vài cây số, có người đồng hành với ta cả hành trình cuộc đời, bên cạnh cũng không thiếu những người đã bỏ rơi ta khi ta cần họ. Cũng những người bạn ấy, có ngườì đã cho ta hạnh phúc; nhưng cũng có người đã làm ta điên đảo, khổ đau, thất vọng. Thế mới biết, tình bạn cũng là một thứ tình thuộc giòng họ nhà “Tình”, nên không tránh khỏi khổ đau. Tình bạn cũng là một thứ tương giao, một kiểu đường “đi vào lòng nhau”, nên cùng chung tuyến đi vào huyền nhiệm. Huyền nhiệm mời gọi những khai mở bất ngờ, thích thú; nhưng cũng hứa hẹn nhiều thử thách, cam go se lòng...

Ở vào cây số bao nhiêu của cuộc đời đi nữa, ta vẫn luôn cần có bạn. Tình bạn không thay thế những tình khác và cũng không muốn bị thay thế. Nó như những đọt nắng làm ấm lòng và làm sáng cuộc đời. Thiếu nắng, cây vẫn có thể sống; nhưng sống nhợt nhạt. Nắng cho cây rừng xanh lá, cho đồng luá óng ả vàng, tình bạn thật cũng cho đời ta một kho tàng, một trời xuân.